Obraz1 2

równość. Przykładem takich stosunków może być: współpraca organów administracji z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną, zawieranie porozumień między organami administracji w sprawie przekazania zadań z zakresu pomocy społecznej.

cywilnoprawny stosunek pomocy społecznej

Oprócz stosunków administracyjnoprawnych w pomocy społecznej można odnaleźć również stosunki normowane prawem cywilnym. Charakteryzują się one równorzędnością stron, która nie zawsze oznacza jednak rzeczywistą równość. O nawiązaniu stosunku decydują swobodnie strony, one też w szerokim zakresie kształtują jego treść, często w drodze negocjacji. Strony decydują o okresie trwania stosunku, o zmianie jego treści i o jego rozwiązaniu. Spory wynikające z tych stosunków rozstrzygają sądy cywilne. Ustawa o pomocy społecznej kilkakrotnie powołuje się na stosunki cywilnoprawne, np. jej art. 75 ust. 2 stanowi, że z rodziną, która będzie pełniła funkcje zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej, starosta zawiera umowę, do której mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia. W szczególnych okolicznościach umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy właściwym starostą a rodziną zastępczą może być podstawą umieszczenia dziecka w takiej rodzinie.

Różnorodność stosunków prawnych występująca w prawie pomocy społecznej nie ułatwia zabiegów klasyfikacyjnych, zwłaszcza w obliczu zacierających się różnic pomiędzy tradycyjnymi gałęziami prawa. Wykorzystanie umów cywilnoprawnych w pomocy społecznej bywa często bardziej racjonalne i skuteczne niż posługiwanie się władztwem. Nie koliduje to w żaden sposób z przynależnością pomocy społecznej do prawa administracyjnego, zwłaszcza w obliczu rozwijających się niewładczych form działań administracji publicznej.

inne koncepcje stosunków prawnych pomocy społecznej

W pomocy społecznej można odnaleźć także inne stosunki prawne, wśród nich stosunki związane z zatrudnieniem. Tradycyjny trójstronny stosunek ubezpieczeniowy nawiązany pomiędzy ubezpieczającym, ubezpieczycielem i ubezpieczonym, oparty na opłacaniu składki, nie znajduje zastosowania w pomocy społecznej. Można tu jednak przytoczyć inne koncepcje stosunków prawa ubezpieczeniowego i socjalnego, rozważając ich wykorzystanie w prawie pomocy społecznej. Stosunki prawa socjalnego dzieli się na dwie grupy: stosunki przezorności i stosunki świadczeniowe. Pierwsze ograniczają się do prawa ubezpieczenia społecznego, drugie mają szerszy zasięg, w ich ramach następuje realizacja świadczeń. Świadczenie może wykonać podmiot zobowiązany, jednakże w niektórych przypadkach (opieka szpitalna, badania lekarskie) do realizacji świadczeń włączają się inne podmioty. W związku z tym w ramach stosunków świadczeniowych można wyróżnić stosunek podstawowy i stosunek realizacji świadczenia. Pierwszy zachodzi bezpośrednio pomiędzy podmiotem uprawnionym i zobowiązanym, w drugim świadczenie może być wykonane przez inny podmiot, na podstawie ustawowego obowiązku lub odpowiedniego porozumienia zawartego z instytucją ubezpieczeniową²⁴. Pomocniczo koncepcja ta może znaleźć zastosowanie w prawie pomocy społecznej.

^a H. Szurgacz, Wstęp do prawa pomocy społecznej, Wrocław 1992, s. 89.

38