Obraz9(1)

211

Wychodząc z tych założeń, przedstawiciele orientacji humanistycznej sformułowali główne zasady wychowania humanistycznego, które można odnieść także i do poradnictwa. Uważają, że charakteryzuje je:

1)    dążenie do integracji osobowości, a więc kształtowanie ludzi kongruentnych,

2)    rozwój autonomii jednostki; a więc wychowywanie ludzi uniezależnionych od nacisków zewnętrznych, przypadkowych bodźców, a także od przeszłości,

3)    kształtowanie postaw allocentrycznych,

4)    rozszerzanie świadomości, rozwijanie refleksyjności,

5)    formułowanie tożsamości, umożliwianie udzielania sobie odpowiedzi na pytanie, „kim jestem” i utrzymanie względnej stabilności w zmieniającym się świccie^J4.

Realizacja tych zasad na szerszą skalę wymagałaby wypracowania nowych metod pracy wychowawczej, wykształcenia nowych nauczycieli. Dotychczas wypracowano nowe metody psychoterapii, a ze względu na jej powiązanie z poradnictwem — także i poradnictwa. Trudno jednak byłoby zastosować je w powszechnym wychowaniu szkolnym. W związku z tym na Wydziale Pedagogiki Uniwersytetu Ottawskiego podjęto próbę zastosowania programu kształcenia przyszłych nauczycieli tzw. „Team H“, opracowanego przez prof. B. Bclangcr na podstawie modelu Combsa³³

nacisk położony w nim, jak i w całej koncepcji humanistycznej na samorealizację i rozwijanie samowiedzy wynika z przekonania, że odkrycie własnej przestrzeni wewnętrznej daje człowiekowi szansę budowania prostych lub skomplikowanych (w miarę potrzeb) zależności ze światem zewnętrznym, że umożliwia poznanie, iż świat ten nie jest wyłącznie wrogi czy zły. Osiągnięcie takiego stanu pozwala jednostce samodzielnie kreować własną filozofię życiową, wytyczać swoją linie życia: Zgodni są z tym i badacze polscy. K. Jankowski uważa, że jeśli filozofia życiowa je^t oparta na właściwych przesłankach, prowadzi człowieka nieuchronnie do wniosku, że jego przeznaczeniem jest życie z innymi ludźmi, a „przez to wybór, aby być dobrym, jest bardziej logiczny niż aby być złym”³⁶.

(O ile poradnictwo dyrektywne opracowane na założeniach behawioryzmu wiązać można z procesami uczenia się, o tyle poradnictwo liberalne postrzega się jako łagodniejszą formę psychoterapii. Może ono pomóc w rozwiązywaniu problemów prostszych, stosunkowo płytkich, nie wymagających pełnego zaangażowania doradcy, przy czym nie może ograniczyć się do działań zewnętrznych, ale musi uwzględniać wewnętrzne przeżycia jednostki.) Jednoznacznie stwierdza to J. F. Adams, ujmując graficznie podobieństwa i różnige między poradnictwem a psychoterapią (rys. I)^,?.

Stopień powiązania tych dwóch procesów — psychoterapii i poradnictwa — zaznacza na osi continuum, łączącej sytuacje problemowe o różnym poziomic złożoności: począwszy od takich, które są w dużym stopniu poznawalne i

^M D. H. H eat h, Growing up in College, San Francisco 1968, podaję za:J. Kozirlecki. Koncepcje psychologiczne człowieka, wyd. III poprawione i rozszerzone, PIW, Warszawa 1980, s. 267.

” E. P o m a s k a-S krzypczak, Program .TEAM-H* — kształcenie nauczycieli, Ruch Pedagogiczny, 1981, nr 5.

** K. Jankowski, op. cii., s. II. _V-.7‘|T ” J. F. A d a m s. op. cii.

Uoj wifka zo z&an£ażo*Mie

Intensywność działań poradniczych

i    a psychoterapia (źródło: J.F. Adams, /*roblems in Counseling, The Macmillan Co.

New York l*)62, s. 3)

■ li.nakiciy/ują się małym zaangażowaniem uczuciowym osoby konsultowanej, więc '.uv.u/aii| duże prawdopodobieństwo rozwiązania, do bardziej osobistych, głęboko • •-..id/nnych, czasami na poziomie podświadomości, związanych z silnymi przeżyciami . uh u tonalnymi, których rozstrzygnięcie wymaga intensywnego zaangażowania .loiadcy i wytworzenia silnych związków między doradcą a oczekującym porady, i aly pioces — pisze len autor — może być uważany za poradnictwo, jednak w me'których punktach łączy się ono z psychoterapią i staje się jej synonimem [...]. Każdy doi.idea w pewnym momencie swojej pracy spotyka się z przypadkami, posiadającymi i cc li v iciapii"³⁸. Są to problemy osób, które czasem trafiają do poradni przypadkowo.

I*i/y pierwszym rozpoznaniu rozwiązanie trudności zdaje się spoczywać w gestii doi.idcy. jednak w miarę gromadzenia danych i opracowywania planu pomocy ol.u/tijc się, że są poważniejsze, wynikające z przyczyn tkwiących w głębszych sferach oMilmwości. Poradnictwo w takich sytuacjach jest bezradne, może bowiem ono ••pchnąć swoje funkcje wobec mniej skomplikowanych problemów, a zagadnienia glębs/o wymagają specjalistycznych zabiegów psychoterapeutycznych. ^Realizacja (‘ limkcji społecznych poradnictwa jest więc możliwa, gdy problemy, które ma i o/wiązywać, są stosunkowo łatwo poznawalne i niezbyt utrwalone, są problemami ludzi i/w. „normalnych"³⁹.

• Podstawowym elementetn poradnictwa, podobnie jak psychoterapii, jest „związek interakcyjny", jaki nawiązuje się między równorzędnymi partnerami: doradcą i osobą

“ Ibidem, s. 15.

'* I). L Super, Transitiim frnm vocatinnal guulancc to counseling psycho/ogy, Journal of Counseling