47854 obraz6

sekt, grawitujących mniej lub więcej ku starej wierze mazd ais tycznej. Repertuar tych odchyleń przedstawia! się wcale bogato i zrósł się z ziemią perską jako charakterystyczny szczegół jej krajobrazu duchowego.

Tak to ideologia religijna wytrwale broni się przed unicestwieniem, używając całego arsenału środków, aby tylko przemycić następnym pokoleniom swe wartości, mimo jawnie nie sprzyjających warunków ‘zewnętrznych i mimo własnej niepopularności w przededniu swej katastrofy. Nie jest zadaniem łatwym wyrwać ludziom z serca ideały etyczne, społeczne i religijne, czerpane z własnej spuścizny narodowej. Dowiódł tego na Zachodzie renesans włoski w jedenaście stuleci po upadku'cywilizacji antycznej, w Ameryce Łacińskiej renesans aztecki we współczesnym Meksyku, czy też próba nawiązania do ideałów germańskich w Niemczech hitlerowskich.

Mimo ciągłych, nieodwracalnych zmian w dziejach ludzkości, zmian nie oszczędzają-, cych również religii, które na ogólnej fali dialekty ki dziejów podlegają same stałym przekształceniom, pewne ogólne postawy, oceny i wartościowania rzutowane w zaświaty wykazują wielką odporność na wartki prąd dziejowy. Czerpią one nowe siły i soki żywotne z rodzimej gleby nawet wtedy, gdy obca wiara i obcy żywioł etniczny rozerwą w gwałtowny sposób nić tradycji narodowej. Wegetowanie mazdaizmu zaratustriańskiego przez trzynaście sl uleci od chwili islamizacji Persji • - oto przykład kurczowego trzymania się staruj wiary wbrew wszelkim kalkulacjom politycznym i na przekór wyrokowi dziejów. Takiej beznadziejnej próby zatrzymania zegara historii mogła dokonać tylko religia.