DSCN1715

3. Projektowania odlewów

dodatki stopowo (np. Cr, Ni, Mo). Wszystkie ono mniej lub więcej wpływają na postać układu równowagi, zmieniając położenie temperatur i punktów charakterystycznych, np. przemiany eutektycznej czy eutektoidalnej.

3.13. Żeliwo

Żeliwo stanowi najliczniej reprezentowaną grupę odlewniczych stopów Fe. Są to stopy żelaza z węglem, w których zawartość węgla wynosi powyżej 2%, krzemu zaś 1 -j- 3%. Na skutek zmiany składu chemicznego, technologii topienia, odlewania oraz obróbki cieplnej można uzyskać gatunki żeliwa o szerokiej gamie właściwości użytkowych. Wśród nich wyróżnia się pięć podstawowych grup, a mianowicie:

• żeliwo białe,

• żeliwo szare,

• żeliwo sferoidalne,

• żeliwo z grafitem zwartym,

• żeliwo ciągliwe.

Warto zwrócić uwagę, że żeliwo sferoidalne, a właściwie żeliwo z grafitem sferoidalnym, jest w rzeczywistości żeliwem szarym. Jednak z uwagi na szczególne właściwości mechaniczne jest traktowane jako oddzielna grupa. Dokładniejszą klasyfikację żeliwa ze względu na nazwę handlową lub zastosowanie i mikrostrukturę pokazano na rys. 3.2

Omawiając żeliwo, nie można pominąć dwóch podstawowych wielkości, jakimi są: równoważnik węglowy C, (oznaczany też jako CE — ang. Carbon Equivalence) oraz związany z nim współczynnik nasycenia eutektycznego S„ o uproszczonej postaci [21]

§11

C. = Ce + 0,31 Si + 0,33 P w C. 1 —y—

c«_ Cc

4,26 - (0,31 Si + 0,33 P)^W 4,26 - 0,33 (Si + P)

(3.1b)

gdzie: C, — zawartość węgla w żeliwie, C_eul — położenie zmodyfikowanego punktu eutektycznego, Si oraz P — zawartość pierwiastków w % wag. Obie wielkości umożliwiają ocenę żeliwa z punktu widzenia jego położenia względem punktu eutektycznego, a tym samym określenie, czy jest to żeliwo pod*, nad* czy eutektyczne.

3.I.3.I. Żeliwo szare

Właściwości żeliwa szarego

Właściwości żeliwa szarego, podobnie jak innych stopów, są funkcją mikrostruktury, którą charakteryzuje grafit oraz rodzaj osnowy metalicznej. W przypadku grafitu ważna jest jego postać, ilość, wielkość i rozmieszczenie. To