DSCN1737

3. Projektowanie odlewów

procentu. Kolejne symbole określają skład chemiczny stali_Wa obowiązujących dla stali stopowydi, przy czym poszczególni'¹?'¹² oznacza się literami: Mn — G, Si S, Cr H, Ni Mo — M. V — F, Co — K i Al — J. Dla przykładu symbol' ,~~ W oznacza staliwo konstrukcyjne chromowo-manganowe o średniei ^L3sHg węgla 0,35%.    ^aWartoS_ci

Niewątpliwą wadą staliwa, z którego przecież wykonuje się odlew¹, towe, jest znaczny skurcz odlewniczy (zasilania), sięgający 7%, _a w o ^ks?ta}. staliw stopowych nawet większy. Ze skurczem wiąże się skłonność^^Padku rżenia jam skurczowych, zmuszająca do stosowania dużych nadleć ^tv,°~ znacznie zmniejsza uzysk metalu. Z pozostałych wad należy wymie^ V ⁰⁰ cydowanie gorszą lejność w porównaniu do żeliwa, wrażliwość na ^ S|1 ścianki, gruboziarnistą mikrostrukturę, jak też często spotykaną krystalizacji, tj. preferowaną orientację krystalograficzną ziaren w mat ^ polikrystalicznym, związaną z kierunkowym odprowadzaniem ciepła od”^⁶ lew u. Dodatek węgla znacznie poprawia lejność staliwa, jednak zbyt d^ zawartość węgla prowadzi do znacznych naprężeń własnych. Stąd też wś²^ staliwa konstrukcyjnego najchętniej stosuje się staliwo średniowęglowe ³ Jakkolwiek wielkość ziarna w odlewach nie może być zmieniona drodze obróbki plastycznej, to jednak można uzyskać jednorodną i drobno ziarnistą mikrostrukturę w całej objętości odlewu, stosując wyżarzanie normalizujące, które będzie omówione w p. 7.4.

W Polskich Normach ujęto 6 gatunków staliwa, a mianowicie:

•    staliwo węglowe konstrukcyjne (niestopowe),

•    staliwo stopowe konstrukcyjne (niskostopowe),

•    staliwo do pracy w podwyższonych temperaturach (niskostopowe),

•    staliwo narzędziowe odporne na ścieranie (nisko- i wysokostopowe),

•    staliwo odporne na korozję (wysokostopowe),

•    staliwo żaroodporne i żarowytrzymałe (wysokostopowe).

3.I.4.I. Staliwo węglowe konstrukcyjne

Staliwo węglowe konstrukcyjne o zawartości węgla 0,1 -5-0,6% jest najpowszechniej stosowane na odlewy staliwne. Ze względu na jego zawartość dzień się je na:

1

   niskowęglowe (<0,25% Q,

2

•    średniowęglowe (0,25 -s- 0,4% C),

3

•    wysokowęglowe (0,4+0,6% C).

Skład chemiczny i właściwości mechaniczne wybranych gatunk ^ f_anych, konstrukcyjnego podano w tabl. 3.5. Jak wynika z zawartych w niej^ _w'_g)a własności wytrzymałościowe są przede wszystkim funkcją zawarto ^

(rys. 3.16). Ilość węgla decyduje o wzajemnym udziale perlitu i ferry¹ rostrukturze staliwa (rys. 3.17).