Obraz5

90 W. Kotarba

pracodawca nabywa te prawa z chwilą stworzenia programu, a nie z chwilą jego przyjęcia. Ponadto nabycie praw następuje w pełnym zakresie, a nie w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, a powrót praw do twórcy wymaga ich przeniesienia w drodze umowy.

Zasady rozstrzygania prawa do prawa wyłącznego mogą być ujęte w przypadku zarówno rozwiązań, jak i utworów, nie tylko w umowach o pracę, ale też w regulaminach pracy, układach zbiorowych, czy w zakresach obowiązków pracowników. Mogą także przyjąć postać poleceń służbowych, które jednak nie mogą być wydawane dowolnie, ich granice powinien stanowić cel zatrudnienia. Nie może tu decydować miejsce dokonania rozwiązania czy stworzenia dzieła - w pracy, w domu poza godzinami pracy, ani też użycie środków technicznych do dokonania rozwiązania czy stworzenia dzieła, np. komputera w pracy, czy komputera w domu. Wówczas, gdy zasady stosowane przez pracodawcę nie są określone precyzyjnie, są zbyt ogólne, należy kierować się przepisami prawa cywilnego¹.

Wyłączność do oznaczeń (nazw handlowych, znaków towarowych i oznaczeń geograficznych) posiada swoją wyraźną specyfikę w stosunku do wyłączności na utwory i rozwiązania. Prawa wyłączne do oznaczeń przedsiębiorstw (nazw handlowych) przysługują przedsiębiorstwom (firmom) i traktowane są jak dobra osobiste. Prawa do znaków towarowych są własnością podmiotów, które prowadzą działalność gospodarczą, bądź też takich podmiotów, które mają zamiar podjąć działalność gospodarczą. W przypadku oznaczeń geograficznych nie mamy do czynienia w ogóle z „czystą” wyłącznością. Oznaczenia takie niezależnie od tego czy są zarejestrowane czy też nie, mogą być używane przez wiele podmiotów działających na danym terenie. W przypadku oznaczeń geograficznych zarejestrowanych, przysługuje prawo używania ich każdej osobie, której towary spełniają warunki korzystania z tego oznaczenia. Może ona również wystąpić z wnioskiem do Urzędu Patentowego o wpisanie jej do rejestru jako uprawnionej do używania tego oznaczenia. Z drugiej jednak strony uprawniony z rejestracji oznaczenia geograficznego, może żądać

wykreślenia z rejestru osoby, której towary nie spełniają lub przestały spełniać warunki będące podstawą udzielenia prawa z rejestracji.

Oznaczenia bardzo często są chronionymi utworami, opracowywanymi na specjalne zlecenia np. przez plastyków. W takich przypadkach należy pamiętać, aby przy zlecaniu opracowania znaku czy nazwy, zawrzeć umowę o nabycie (przeniesienie) majątkowych praw autorskich. Zamawiający opracowanie (dzieło), którego zamierza używać np. jako znaku towarowego, musi zapewnić sobie całkowitą wyłączność, inaczej może dojść do poważnych konfliktów, np. wówczas, gdy autor utworu zabroni używania dokonanego utworu na określonych polach eksploatacji. Oczywiście przestrzegać przy tym należy zasady, że przeniesienie praw może być dokonane w stosunku do znanych pół eksploatacji utworu.

Uniknięciu nieporozumień w przyszłości może posłużyć wymienienie w umowie takich pól eksploatacji zarówno w kraju, jak i za granicą, jak: umieszczanie znaku (nazwy) na wszelkich dokumentach (papiery firmowe, materiały i wyroby reklamowe, itd.); umieszczanie na towarach i opakowaniach; eksponowanie na wystawach, w miejscach sprzedaży itp.; używanie za pośrednictwem wszelkich sposobów przekazu informacji; udzielanie licencji i przeniesienie prawa; rejestracji w urzędach i rejestrach, itp.

4.3. Ochrona rozwiązań

Patent na wynalazek

Patent oznacza prawo do wyłączności (monopol) korzystania przez uprawnionego na terytorium Polski - niezależnie od tego, czy został udzielony w procedurze krajowej, czy w procedurze patentu europejskiego - z rozwiązania będącego przedmiotem wynalazku². Wyłącz-

1

Patrz: art. 56 i 65 Kodeksu cywilnego.

2

Przed wojną patent określano jako prawo; „do wyłącznego wyzyskania siły zarobkowej (dochodowej), jaka tkwi w nowym wynalazku przemysłowym (ustawa polska mówi; „prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób przemysłowy i handlowy”). Wynalazek musi być przemysłowym. Może objawiać się albo w jakimś wytworze przemysłowym, albo w postępowaniu przemysłowym (w sposobie produkcji), albo w różnych ulepszeniach tychże”. Por.: Wstęp F. Zolla, [w;] A. Ponikło, J, Gutowski, Polskie prawo patentowe. Komentarz, Warszawa 1935, s. 3.