Obraz2 2

Prawo do sądu w sferze pomocy społecznej może być także realizowane przed sądami powszechnymi. Sądy te mogą rozstrzygać spory dotyczące umów cywilnoprawnych zawieranych na podstawie ustawy o pomocy społecznej. Mogą również orzekać w sprawie skierowania osoby do domu pomocy społecznej. Ważną rolę odgrywa orzekanie w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, np. sąd rozstrzyga o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej i placówce opiekuńczo-wychowawczej. Sądy powszechne prowadzą również postępowania w sprawie odszkodowań, w tym za szkody wyrządzone przez działania i zaniechania organów administracji, a także zajmują się ochroną dóbr osobistych.

4.3. Zasady charakterystyczne dla systemu pomocy społecznej

zasady a idee i cele pomocy społecznej

Oprócz wskazanych wyżej zasad udzielanie pomocy społecznej wyznacza kilka innych reguł określonych w ustawie o pomocy społecznej. Nie dotyczą one bezpośrednio funkcjonowania organów administrujących, lecz odnoszą się do idei i celów pomocy społecznej. Można tu wymienić zasady, indywidualizacji i typizacji świadczeń, uznaniowości i roszczeniowości, ochrony dóbr osobistych, odpłatności oraz finansowania pomocy społecznej ze środków publicznych. Ponadto należy wspomnieć o założeniach dotyczących świadczenia pomocy, którym można przypisać charakter zasad - chodzi tu aktywizację świadczeniobiorców i obowiązek ich współdziałania z podmiotem udzielającym wsparcia.

zasada

indywidualizacji i zasada typizacji świadczeń

Zasady indywidualizacji i typizacji świadczeń były zawsze obecne w pomocy społecznej i wraz z nią ewoluowały. Niegdyś w pomocy społecznej dominowała indywidualizacja świadczeń, którą z czasem zaczęła wspierać typizacja form wsparcia. Dawniej indywidualizacja rozumiana była jako pewien • dzaj dowolności kształtowania rodzaju udzielanej pomocy. Podmioty przydające świadczenia ustalały je w zależności od potrzeb. Pomoc ta miała często marakter spontaniczny, zróżnicowany, godzący w' zasadę równości wobec ::aw'a. Wzrost liczby beneficjentów i rozwój demokracji i idei państw⁷a prawa . dkreślal potrzebę stworzenia obiektywnych kryteriów i zasad udzielania r mocy oraz prawnego uregulowania przynajmniej pewnych typów' świad-:eń. W ten sposób indywidualizacja została ograniczona przez typizację :adczeń. Jednakże współcześnie zasada indywidualizacji nadal odgrywa : "uczącą rolę w pomocy społecznej. Po pierwsze, odróżnia ona tę pomoc od mzpieczeń społecznych, w' których rodzaje świadczeń są ściśle określone r - zepisami prawa i zależne od zdarzenia losowego, bez możliwości dopaso-». nia wsparcia do jednostkowych przypadków. Po drugie, indywidualizacja udczeń umożliwia wypełnienie celów pomocy społecznej, zwłaszcza po-:ez aktywizowanie jej beneficjentów' i poprzez „pomoc do samopomocy". I u ważniejszą cechą omawianej zasady jest elastyczność w' dostosowaniu

59