Obraz1

Rozdział 6

Udostępnianie wiedzy chronionej

6.1. Zasady zawierania umów w obrocie wiedzą

Wszelkie umowy dotyczące obrotu wiedzą podlegającą ochronie, niezależnie od tego, czy przenoszące prawa, czy też upoważniające do korzystania z tej wiedzy, oparte są generalnie na zasadzie swobody zawierania umów. Umawiające się strony mogą według swego uznania kształtować warunki przyjmowane w umowie. Ta podstawowa zasada podlega ograniczeniom przede wszystkim wówczas, gdy ustalenia umowy sprzeczne są z wyraźnymi zakazami dotyczącymi ujmowania w umowie określonych klauzul, lub, gdy postanowienia umowy godzą w zasady współżycia społecznego oraz wówczas, gdy przepisy szczególne stanowią inaczej.

W przepisach prawa zawarte są uregulowania na wypadek braku określonych postanowień w zawieranych umowach. Wówczas rozstrzygnięcie ewentualnego sporu musi być realizowane w oparciu o te uregulowania. Mają one na celu rozstrzygnięcie sposobu postępowania w takich sytuacjach oraz zabezpieczenie interesów „strony słabszej” (np. twórców). Ponadto chodzi tu o wskazanie przez ustawodawcę na uznane przez niego rozstrzygnięcia jako poprawne w warunkach, gdy strony nie postanowiły inaczej.

Przepisy prawa cywilnego zawierają szereg regulacji dotyczących umów. Określają m.in.: stopień szczegółowości w ustalaniu warunków (postanowień) umowy, powiązania świadczeń, zakres odpowiedzialności, zasady dostosowywania treści umowy do zmieniających się okoliczności, sposób i przyczyny wygaśnięcia umowy, ustalanie zapłaty. Istnieje bogata literatura w zakresie zawierania umów w dzie-dżinie ochrony wiedzy włącznie z prezentacją umów wzorcowych¹⁵⁰. Wzorcowe umowy należy jednak traktować wyłącznie jako narzędzie pomocne (a nie jako wyręczające) przy formułowaniu konkretnej umowy. Treść umowy zależy w dużej mierze od wyników negocjacji stron. Prowadzenie tych negocjacji wymaga z jednej strony wiedzy i umiejętności w zakresie „sztuki negocjowania” i ogólnych zasad zawierania umów, z drugiej zaś wiedzy w zakresie problematyki stanowiącej przedmiot umowy.

6.2. Licencje

Licencje stanowią jedność dwóch elementów: określonej wiedzy oraz prawa do jej wykorzystania. Z ekonomicznego punktu widzenia treścią licencji jest przekazanie określonej wiedzy podlegającej ochronie. Zakup licencji zwykle wiąże się z pozyskaniem nowoczesnej i przede wszystkim sprawdzonej w praktyce wiedzy. Zdarza się jednak, że niekiedy przedmiotem licencji jest wiedza, która w krótkim czasie staje się zużyta ekonomicznie i moralnie. Uniknięcie zakupu takich licencji wymaga dokładnego rozeznania nie tylko istniejącego stanu wiedzy, ale i perspektyw jego zmian.

Wyróżnić można dwie grupy licencji: pierwsza to licencje zwykłe, druga to licencje szczególne - szczególnego rodzaju. Licencje zwykłe udzielane są na podstawie zasady swobody zawierania umów. Licencje szczególne, to: licencja otwarta, licencja dorozumiana i licencja przymusowa. Udzielanie licencji otwartej i licencji przymusowej odbywa się za pośrednictwem Urzędu Patentowego.

¹⁵⁰ Można tu wskazać na takie pozycje jak: T. Szymanek, Transfer własności intelektualnej i przemysłowej, Zrzeszenie Prawników Polskich, Warszawa 1998; W. Tabor, M. Du Vall, Wzory umów w zakresie komercjalizacji myśli technicznej, OPI, Warszawa 1995; J. Chrzanowski, Umowy o prace badawcze i wdrożeniowe, WKTiR, U.P. R.P., Poznań 1994; T. Szczepanik, A. Szewc, Umowy w zakresie własności przemysłowej, Wektory Gospodarki, Warszawa 1993; Poźniak-Niedzielska M., Umowy dotyczące własności przemysłowej, [w:] Prawo umów w obrocie gospodarczym, Kraków 1994, s. 105-118.