Obraz5 2

Dodatkowa grupa świadczeniobiorców została ustalona w art. 5a u.p.s., stanowią ją cudzoziemcy, będącym ofiarami handlu ludźmi w rozumieniu decyzji ramowej Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi (Dz. Urz. WE L 203 z 1.08.2002), którzy: przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i podjęli współpracę z organem właściwym do prowadzenia postępowania w sprawie zwalczania handlu ludźmi oraz zerwali kontakty z osobami podejrzanymi o popełnienie czynów zabronionych związanych z handlem ludźmi. Cudzoziemcom tym przysługuje prawo wyłącznie do świadczeń w postaci schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania, interwencji kryzysowej i zasiłku celowego. Do udzielenia pomocy niezbędne jest stwierdzenie przez właściwy organ, że cudzoziemiec jest prawdopodobnie ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu wyżej wymienionej decyzji ramowej Rady. Tak szeroko określony zakres podmiotów uprawnionych do świadczeń ulega konkretyzacji w odniesieniu do poszczególnych form pomocy. Są świadczenia skierowane do określonych kategorii osób, np. do bezdomnych czy uchodźców. Warto nadmienić, że osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń (art. 13 ust. 1 u.p.s.), natomiast osobie tymczasowo aresztowanej zawiesza się takie prawo¹. W okresie aresztowania pomoc nie przysługuje. Uzasadnieniem takich regulacji jest głównie pozostawanie osób osadzonych i aresztowanych na utrzymaniu państwa. Ponadto ryzyko wystąpienia u nich sytuacji uzasadniających udzielenie pomocy jest niewielkie^{2 3}. Zgoła inaczej przedstawia się sytuacja osób odbywających karę pozbawienia wolności w domu w systemie dozoru elektronicznego, niemniej w świetle jednoznacznego brzmienia art. 13 osoby te nie mogą korzystać z pomocy społecznej.

kryterium trudnej sytuacji

Najogólniej kryterium przedmiotowe do przyznania świadczenia z pomocy społecznej wyznacza art. 2 ust. 1 u.p.s., powołując się na wystąpienie trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny, połączone z niemożnością przezwyciężenia problemów przy wykorzystaniu własnych uprawnień, możliwości i zasobów. W szczególności trudna sytuacja życiowa jest spowodowana okolicznościami wymienionymi w art. 7, takimi jak: ubóstw^ro, sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność itp.^s Organ może odmówić przyznania świadczenia, jeśli nie występuje w jego ocenie trudna sytuacja życiowa lub sytuację tę zainteresowany podmiot może pokonać samodzielnie. Na przedmiotowe przesłanki udzielenia pomocy społecznej uwagę zwracał Naczelny Sąd Administracyjny⁴. W wyroku z dnia 24 czerwca 1998 r. (I SA 303/98, LEX nr 45789.) NSA stwierdził, że skoro osoba zainteresowana nie wykorzystuje swoich uprawnień wynikających z ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, jej bierność w pozyskiwaniu pieniędzy na cel wskazany we wniosku nie może być rekompensowana ze środków w ramach form przewidzianych przez ustawę o pomocy społecznej. W innym orzeczeniu sąd

122

1

   Zob. E. Frankiewicz, J. Wyporska, Prawo osób pozbawionych wolności lub tymczasowo aresztowanych do świadczeń pomocy społecznej, Casus 2003, nr 27, s. 37-39.

2

   Zob. szerzej I. Sierpowska, Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz, Warszawa 2009, s. 85-87.

3

^s Zob. szerzej S. Nitecki, Prawo.s. 158 i n.

4

Zob. wyrok NSA z dnia 31 marca 1998 r., I SA 2004/97, LEX nr 45802.