Obraz85

Część druga

PROCESY * DYDAKTYCZNE

A gdyby lak sic wedrzeć na umysłuw górę. Gdyby stanąć na ludzkich myśli piramidzie.

I przebić czołem przesądów chmurę.

I być najwyiszą myślą wcieloną...

Słowacki JCordua*

Rozdział siódmy PROCES KSZTAŁCENIA

Wstęp

Choć nasza wiedza o procesie kształcenia jest ciągle niepełna i niepewna, znacznie więcej wiedziano o nim w latach osiemdziesiątych niż po drugiej wojnie światowej, a tym bardziej niż w okresie międzywojennym. Ewolucja ta widoczna jest już w samej terminologii. O ile dawniej mówiło się

0    nauczaniu, a następnie o procesie nauczania, koncentrując tym samym uwagę na czynnościach nauczyciela, to obecnie prawo obywatelstwa zdobył sobie termin proces kształcenia. Termin ten obejmuje i nauczanie.

1    uczenie się, a także coś więcej: kształtowanie wychowanka przy jego własnym, podmiotowym udziale, realizowanie w jego osobowości jakichś celowych zmian.

U podstawy procesu kształcenia (procesu dydaktycznego) leżą zawsze jakieś założenia teoretyczne, niezależnie od tego, czy są przemilczane, czy też bezpośrednio wyłożone. Założenia te różnią się między sobą i to niekiedy tak dalece, że stanowią przesłanki odrębnych koncepcji dydaktycznych, z reguły poprzez treść owych założeń silnie powiązanych z teoriami psychologicznymi. Jest wiele takich koncepcji, lecz do najbardziej popularnych zalicza się: naturalizm, bchawioryzm, kognitywizm i jego szczególna odmiana - akty w izm. Poświęcimy im nieco uwagi, gdyż znajdują one swoje odbicie w postawach dydaktycznych nauczycieli, niezależnie od tego, czy dzieje się to przez świadomy wybór, czy całkiem nieświadomie.

129