np.: M l.mn. r.m. dobrzy panowie, psi, wozowie, r.ż. dobre panie, kozy, chaty, r.n. dobra pacholęta, cielęta, imiona.
W XVI w. w l.mn. w miejsce dawnych trzech form rodzajowych zaczęto używać dwóch. Jedna występowała w połączeniu z rzeczownikami męskimi żywotnymi, druga - w połączeniu z rzeczownikami męskimi nieżywotnymi, z żeńskimi oraz z nijakimi bez względu na ich znaczenie, np.: dobrzy panowie, psi, ale: dobre wozy, panie, kozy, chaty, pacholęta, cielęta, imiona. W ten sposób w XVI w. w odmianie przymiotników wykształciły się formy rodzaju męskożywotnego w opozycji do form rodzaju niemęskożywotnego.
Od XVIII w. datuje się następna zmiana polegająca na tym, że przymiotnik ma w dalszym ciągu dwie formy w l.mn., ale jednej z nich używa się w połączeniu z rzeczownikami osobowymi rodzaju męskiego, a drugiej w połączeniu z pozostałymi rzeczownikami, tj. z nieosobowymi rodzaju męskiego oraz z rzeczownikami rodzaju żeńskiego i nijakiego bez względu na ich znaczenie, np.: dobrzy panowie, ale: dobre psy, wozy, panie, kozy, chaty, pacholęta, cielęta, imiona. W ten sposób w XVIII w. wykształciły się formy rodzaju męskoosobowego w opozycji do niemęskoosobowego. Stan taki irwa do dnia dzisiejszego.
Liczba |
Liczba mnoga | ||
pojedyncza |
do XVI w. |
od XVI w. |
od XVIII w. |
pan |
panowie |
dobrzy Panowie |
dobrzy panowie |
dobry pies |
dobrzy psi |
psi |
psy |
wóz |
wozowie |
wozy |
wozy |
pani |
panie |
panie |
panie |
dobra koza |
dobre kozy |
kozy |
kozy |
chata |
chaty |
dobre chaty |
dobre chaty |
pacholę |
pacholęta |
pacholęta |
pacholęta |
dobre cielę |
dobra cielęta |
cielęta |
cielęta |
imię |
imiona |
imiona |
imiona |
Literatura:
1. KIGr: Cz. Fleksja,§ 66—70.
2. Kur: Cz. III. Rozdz. I, § 19.
3. Rosp: Cz. III, § 40.
4. Wiecz: § 94, 95.
129