Obraz5

usługi

opiekuńcze

Zróżnicowaną grupę świadczeń niepieniężnych tworzą usługi opiekuńcze. Ich różnorodność związana jest przede wszystkim z koniecznością dostosowania do indywidualnych potrzeb świadczeniobiorcy. Ponadto usługi opiekuńcze mogą być świadczone przez różne jednostki organizacyjne pomocy społecznej, mogą mieć charakter środowiskowy oraz instytucjonalny. W przyznawaniu tych świadczeń ustawodawca odwołuje się do zasady pomocniczości, zwracając uwagę na obowiązki opiekuńcze wynikające zwłaszcza z więzi rodzinnych. Osobie samotnej, która ze względu na wiek, chorobę lub z innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje wsparcie w formie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych. Osobą samotną jest osoba prowadząca jednoosobowe gospodarstwo domowe, niepo-zostająca w związku małżeńskim i nieposiadająca wstępnych ani zstępnych. Usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie mającej bliskich krewnych, w sytuacji gdy wymaga ona pomocy innych osób, a rodzina lub wspólnie niezamieszkujący z nią małżonek, wstępni bądź zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę, higienę, pielęgnację i zapewnienie kontaktów z otoczeniem (art. 50 ust. 3 u.p.s.). Usługi specjalistyczne są dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności i są wykonywane przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Do usług tego rodzaju zalicza się: uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, interwencję i pomoc w życiu rodzinnym, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, wspieranie w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc w gospodarowaniu pieniędzmi, pielęgnację wspierającą proces leczenia, rehabilitację fizyczną oraz zapewnienie dzieciom z zaburzeniami psychicznymi dostępu do zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i rehabilitacyjnych. Do świadczenia omawianych usług uprawnione są osoby posiadające kwalifikacje do wykonywania zawodu: pracownika socjalnego, psychologa, pedagoga, logopedy, terapeuty zajęciowego, pielęgniarki, asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekunki środowiskowej specjalisty w zakresie rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuty lub innego zawodu dającego wiedzę i umiejętności pozwalające świadczyć określone specjalistyczne usługi⁴³. Osoby świadczące specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi muszą posiadać co najmniej półroczny staż w jedne z następujących jednostek: szpitalu psychiatrycznym, jednostce organizacyjnej pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, placówce terapii lub placówce oświatowej, do której uczęszczają dzieci z zaburzeniam rozwoju lub upośledzeniem umysłowym, ośrodku terapeutyczno-edukac\ i-no-wychowawczym, zakładzie rehabilitacji lub innej jednostce świadczące specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Ustalaniem zakresu usług opiekuńczych oraz miejsca i okresu ich realizacji zajmuje się ośrodek pomocy społecznej. Osobom, które wymagają częścio-

° Zob. rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie speci: listycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz. 1598 z późn. zm.).

142