Obraz9

Między XVI a XVII w. forma 1. os. l.p. bych ^ bym, 2. os. ł.p. by ^ ńyi, 1. os. l.mn. bychmy ^ byśmy, 3. os. l.mn. bychą ^ Zry. Formy l.pd. zanikły w XV w.

Literatura:

1.    KIGr: Rozdz. Fleksja, § 92.

2.    Kur: Cz. III. Rozdz. II, § 6.

3.    Rosp: Cz. III. Rozdz. II, § 61, 63.

4.    Wiecz: § 127.

Bezokolicznik

§ 184. Stan wyjściowy. W języku prasłowiańskim bezokolicznik składał się z tematu czasu przeszłego i przyrostka-ti, np.:

nes-ti

pek-ti

mog-ti

ved-ti

dvignę-ti

ćita-ti

xvali-ti

pi-ti

Już na gruncie prasłowiańskim w tematach zakończonych na spółgłoski -t, -d przed przyrostkiem bezokolicznika -ti doszło do upodobnienia i dysymilacji (por. § 84), np.:

*plet-ti ^ *ples-ti (por. *plet-Q, poi. plotę)

*ved-ti ^ *vet-ti ^ *ves-ti (por. *ved-ę>, poi. wiodę)

§ 185. Zmiany na gruncie polskim. W języku polskim w bezokoliczniku zaszły następujące zmiany:

1)    Przyrostek bezokolicznika -ti rozwinął się prawidłowo w -ci, które bardzo wcześnie uprościło się w -ć: *pisa-ti ^ pisa-ci ^ pisać.

2)    W tematach zakończonych na k, g grupy kt, gt powstałe z połączenia wygłosu tematu z przyrostkiem bezokolicznika przechodziły w c (por. § 84.3), np. *velk-ti ^ *vlek-ti ^ wlec, *pek-ti ^ piec, *mog--ti ^ *mok-ti. ^ móc, *leg-ti ^ *lek-ti ^ lec.

3)    W tematach zakończonych nas, z, t, d dochodziło do upodobnienia pod względem miękkości: *nes-ti ^ nieś-ć (por. nios-ę), *płet-ti ^ *ples-ti ^ pleś-ć (por. plot-ę), *vez-ti ^ *ves-ti ^ wieś-ć (por. wioz-ę), *ved-ti ^ *vet-ti ^ *ves-ti ^ wieś-ć (por. wiod-ę) (por. § 84).

4)    W tematach czasowników typu stojać (^ *stojati), chwiejąc się (^ *xvejati sę), śmiejąc się (^ *smejati sę) w języku ogólnopolskim nastąpiło ściągnięcie grup -oja-, -eja- ^ -a- (por. § 60.4): stojać ^ stać, śmiejąc się ^ śmiać się itd.

161