Obraz7

brat, chłop, dom, jastrząb Jeleń, koń, krok, próg,rzemień, stryj, wilk, wierzch, zięć, żuk

Czym można wyjaśnić współczesne postaci tych form?

5.    Jak brzmiały i jak długo trwały w języku staropolskim formy Ms ł.mn. następujących rzeczowników:

bok, czas, dąb, dom, duch, gołąb, koń, król, las, list, łabędź, pies, proch, wilk, wół, ząb

6.    Jakie oboczności miały miejsce w tematach rzeczowników męskich w języku staropolskim, a jakie obecnie? Wyjaśnij ich genezę. Wskaż przypadki, w których pojawiały się oboczne postaci tematów.

7.    Niżej podano fragmenty zabytków staropolskich. Określ formy fłeksyjne (przypadek, liczbę i rodzaj) oraz dawną deklinację wyróżnionych wyrazów:

Poznan będzie gospodzin, czynię sądy: w uczynkoch ręku swoju połapion jest grzesznik. Odjęty będą sądowie twoji od oblicza jego. Smiłuj się nade mną Gospodnie, widz moję śmiarę od nieprzyjacielow mojich. Przed blaskiem w obeźrzeniu jego obłocy są szły, grad i węgle ogniowe. I bydlić kazał wstanoch jich postaci Izrael. Stan swój, gdzie przebywał w ludzioch.

I pasł je w niewinności swojej iw rozumiech ręku swoju przewiódł je. Ty to są odpoczątka świata silni, sławetni mężowie. Niebieska okna się otworzyły, a dżdżowie z niebios przestały. Potem... wynidą wierzchowie gor.

a)    Jak brzmią te formy dzisiaj?

b)    Jak brzmiały w języku prasłowiańskim?

c)    Jakie występują w nich innowacje czysto polskie?

d)    Utwórz pierwotne i współczesne formy M, B i Ms l.p. i l.mn. tych rzeczowników.

e)    Wyjaśnij, jakie się w nich dokonały zmiany,

f)    Wypisz oboczności, które miały miejsce w staropolskich formach tych rzeczowników i objaśnij je.

Wzór:

W języcech - Ms l.mn. r.m., dekl.-o-

a)    w językach

b)    vt> języcexi>

c)    współczesna końcówka -ach przejęta z deklinacji -a-;

d)    w języku staropolskim w zabytkach małopolskich mogła występować końcówka -och.

d) Mjęzyka - język, B l.mn.języci - języki B język- język, B l.mn.języky - języki

179