Obraz3

W podobnym tonie wyraża! się jcs/cze Długosz (ro_/(j Kiedy już na brak piśmiennictwa historycznego nie można byt?¹' rzekać zwykle postrzegano je jako me dość intensywne. Tak ,1 “^J‘ motywował swój zamiar napisania poematu o bitwie grunwald* Jan / Wiślicy (1516):

Z obawy, by tak wspaniały czyn. nic tknięty śpiewem Mu?.. „j_c w mrokach głuchego milczenia ? powodu dziwnej obojętności wieszczów ^ brałem cały materiał częścią z dokumentów, częścią / zapisków kronikarzy. _C7. z tradycji ustnej, bo w całej Polsce wszerz . wzdłuż rozbrzmiewa sława tego’^ siwa. (Belluw Prulenum 1932. s. 51)

Tworzeniu materialnych nośników pamięci służyło p^ wszystkim fundowanie budowli. Pamięć ta nic jest motywowani idealistycznym pragnieniem wzbogacenia przyszłych pokoleń, ale chęcią zapewnienia trwałości swoim poczynaniom i interesom, duchowym i materialnym.

Intencje polityczne i religijne, jakimi się kierował prinem fundator (Michałowski 1993). nie zawsze można przypisać rozdzielnic albo jednym, albo drugim budowlom. Książę I lenryk Brodaty zakłada w Henrykowie klasztor szarych mnichów ,,/a wieczne zbawienie moje i moich następców” (WŹ 1, s. 221). i choć nic ma powodu, aby wątpiów jego intencję religijną, to przecież odnosił on z tego korzyści polityczne. Władysław Opolczyk ślubując ufundowanie klasztoru na Jasnej Górze czyni to ulegając cudownemu wymuszeniu: kiedy bowiem chce do siebie na Śląsk zabrać obraz Matki Boskiej z Bełza, gdzie go zastały polskie wojska zdobywające Ruś. konie nic mogą ruszyć wozu: nie pomaga powiększanie zaprzęgu i w obliczu takiego znaku książę postanawia uhm-ować klasztor „i hojnie go wesprzeć darowiznami wsi i folwarków": ontc ruszają i ciężkie fury dowożą na miejsce jak piórko (Najstarsze "*tone o częstochowskim obrazie, Kowalewicz 1983. s. 79).

. ^W ™ ^w- Prawił się w Anglii typ indywidualnej fundacji odoraJja,'.^SZ ° ^nC^ ^{chanl,y tchools), w której ksiądz-nauczyciel miał ora? /-a Hu ^mS/C ^ duszę fundatora, wykonywać oficjum dzienni Anizlii naiwip ^uczy(-' ^Ws/ystkich, którzy się do niego zgłoszą. W całej 1976 s 'iT M^{tak,Ch fundac}J' zjawia się w porwie XV w. (Ornie o danej osobie ^{/0a l}° °^{kreŚ,ić jako} Płatne instytuty pan^^cl

Kanclerz    Bartłomiej z (iolejowa w wyrafinowany

•_b połączył osobisty cel pokutny z doczesnym gestem wycho

wobec młodzieży, tunelując łaźnię w Płocku (zatwierdzona r przez księcia Mazowsza Janusza). Fundator uczynił ia * ¹ _n, ^ darmo dla uczniów szkoły katedralnej, za co oczekiwał

Przystających, że w intencji odpuszczenia grzechów jegoi jego ^k _k/_vv odmówią ..głośno w kąpieli psalm De profundis, „z kolck-Podlitwą za zmarłych . odśpiewają Salw regina i inne pobożne ^[V' według możności, ile razy zgromadzą się w łaźni do kąpa-

.n (Karbowiak t. ^s- ł ^ ł I-

ⁿ Memoratywny charakter miało gromadzenie wartościowych rze-, wśród nich dzieł sztuki. Należy tego rodzaju działalność uznać za poważną z pisaniem historii, o tyle może trudniejszą, że gromadzone Podmioty, jeśli nie mają milczeć, wymagają od nas osobnej wiedzy.

W testamencie świątobliwej Salomei, niefortunnej małżonki króla halickiego Kolomana, która zmarła po wielu latach kierowania klasztorem klarysek, wyraziła się świadomość potrzeby istnienia zgromadzonej kolekcji u tym samym miejscu i zestawie. Zarazem _!est to przejaw realizmu właścicielki. Wiedząc bowiem, jak rozliczne i nieodparte mogą powstać zapotrzebowania na zgromadzone rzeczy, i tak rozproszyć jej kolekcję. Salomea powierza klasztorowi i zarządowi ksieni wsie / ich ruchomościami, ale zastrzega specjalne

traktowanie swoich zbiorów.

Nic chcę zaś. ab> inne rzeczy, które sprawiłam na chwalę Boga i Świętych jego oraz na ozdobę domu bożego, były pod władzą ksieni i tego zgromadzenia Surowo zakazuję, powołując się na sąd boży. aby siostry ich nie sprzedawały, nie zamieniały ani jakimś innym sposobem wspomnianego klasztoni nie pozbawiały ich, iccz siostra Salomea, którą uznałam za odpowiednią do zachowywania wymienionych rzeczy i której dozór nad nimi powierzam, niech ich sumiennie i pilnie dogląda ^{1 zac}łwwujc. A są to tego rodzaju przedmioty: relikwie Świętych, złote i srebrne krthehy. krzyże, kadzielnice, dokumenty i obrazy malowane, wieloraka i cenny strój kościelny (...). To wszystko wspomniana siostra Salomea, którą uznałam ZB odpo-' ^vJnią d° przechowywania wymienionych rzeczy, przechowywać będzie starannie

^{K onil}-^{; 0t}l zaprzepaszczenia.

. _t ^()s°bno reguluje przeznaczenie książek. Sformułowanie po-^znaną dwutorowość kościelnego systemu kształcenia, u kła ^ITIU tyczne i i nmSInokrsytnłaaeei (tu w klasztornym nowi

180

181