Choroby lasu0076 jpeg

wyraża się przede wszystkim wzrostem podatności uszkadzanych drzew na inne czynniki, w tym także na choroby infekcyjne. Drzewa pozbawione części pędów i kory stanowiących pokarm jeleniowatych, drzewka ospałowane czy uszkodzone żerem gryzoni stają się bardziej podatne na suszę, zasiedlanie przez grzyby, atakowanie przez owady. Ich zamieranie obniża ogólną odporność drzewostanu na czynniki abiotyczne i biotyczne, zaś w przypadku nasilonego występowania szkód może prowadzić do zamierania drzew na powierzchni całych wydzieleń.

Dość nowym, aczkolwiek lokalnym zjawiskiem, są uszkodzenia lasu powodowane przez kormorany. Uszkadzane są zarówno pędy drzew, z których ptaki przygotowują gniazda, jak i miejsca i okolice lęgowisk. Ze względu na niszczące działanie odchodów, ściółka, runo i drzew'a z czasem stają się zbiorowiskiem martwym, zaś areał bytowania ptaków ulega poszerzeniu. Odnowienie lasu na tym terenie staje się na wiele lat niemożliwe.

Działania służb leśnych w zachowaniu właściwego minimum sanitarnego wymagają wiedzy i intuicji gospodarza terenu, leśniczego, który na co dzień obserwuje swój las, dostrzega zachodzące w nim zmiany i w⁷e właściwym czasie właściwie reaguje. Działania z tego zakresu są również doskonale wspierane aktywną pomocą Zespołów Ochrony Lasu i placówek naukowych.

Dzięcioł szukał pożywienia (fot. Jacek Łoziński)

Utrzymanie i zachowanie właściwej kondycji zdrowotnej drzew⁷ w⁷ drzewostanach gospodarczych wymaga również stosowania metod hylotechnicznych, związanych z rozproszeniem ryzyka wystąpienia uszkodzeń czy chorób oraz z minimalizowaniem zagrożeń. Jedną z nich jest przestrzeganie zasad metody ogniskowo-kompleksow⁷ej, zalecanej szczególnie na obszarach stałych ognisk gradacyjnych, jednak znajdującej sw⁷e uzasadnienie także w⁷ uprawach i drzewostanach zmonotypizowanych, zwłaszcza na nieużytkach i gruntach porolnych. Zasady te są znane - przypomnijmy jedynie, że metoda polega na tworzeniu ognisk bioceno-tycznych z odpowiednimi gatunkami krzewów i roślin nektarodajnych, ochronie mrowisk Formica polyctena, ochronie dzika. nietoperzy i ptaków. Ma to na celu modyfikację środowiska w kierunku zmian niekorzystnych dla sprawców⁷ szkód, zaś korzystnych dla drzew⁷ i krzewów oraz naturalnych wrogów⁷. Do dzisiaj metodę ogniskowy zastosowano w ponad 1000 zagrożonych drzewostanów⁷ na terenie 150 nadleśnictw.

Wiedzieć, rozumieć, pamiętać

...nie będzie nas, będzie las

- porzekadła część ostatnia

Współczesne leśnictwo, ze wszystkimi jego zagrożeniami oraz uwarunkowaniami środowiskowymi i gospodarczymi, postrzega konieczność podejmowania skutecznych działań na rzecz trwałego zachowania zasobów⁷ leśnych. Ta skuteczność wynika nie tylko ze stosowanych tradycyjnie, sprawdzonych sposobów⁷ hylotechnieznych, ale także z metod z zakresu inżynierii ekologicznej i biotechnologii. Podstawowym celem jest ukierunkowana przebudowa istniejących, zagrożonych drzewostanów⁷ oraz kreowanie nowych, odpornych drzewostanów - zbiorowisk o bardziej naturalnym przebiegu procesu lasotwórczego i zmian sukcesyjnych. Pozwoli to na uzyskanie stabilnych ekosystemów leśnych o dużych walorach środowiskotwórczych, spełniających równocześnie oczekiwane funk

■ lasach gospodarczych patogenów⁷ grzybo-

cje. Przy takim założeniu, występowanie wych nie może być postrzegane jako zagrożenie odnoszące się do ochrony surow⁷-ca drzewnego, lecz oceniane kategoriami ochrony i trwałości ekosystemów leśnych.

Spotykana w⁷ literaturze teza „nie bójmy się chorób w^rlesie” jest słuszna jedynie wtedy, gdy przypomnimy sobie propedeutykę leśnictwa i zasady hylopatologii, gdy zrozumiemy przebieg i mechanizmy procesów chorobowych i poznamy konsekwencje ich występowania, gdy właściwie, w odpowiednim czasie i miejscu zastosujemy metody profilaktyczne i terapeutyczne. W swej istocie metody te, to przecież technologie i działania biotechniczne wykorzystujące podpatrzone w⁷ przyrodzie zasady funkcjonowania środowiska. Dzięki nim możemy właściwie reagować na zachodzące zmiany, skutecznie im przeciw-

Prostejak strzała - obecne i przyszłe pokolenie lasu