Choroby lasu0037 jpeg

utrzymuje się na clość wysokim poziomie (odpowiednio 52 i 4%). W 1997 r. chorobę buków odnotowano na powierzchni 15166 ha, w 1999 - 7661 ha, tzn. o 43% mniejszej w porównaniu do 1998 r. (głównie na terenie RDLP Krosno, Szczecin i Szczecinek), w⁷ 2000 r. zaś powierzchnię chorób w drzewostanach bukowych określono na 8581 ha.

Brzoza

Objawy zamierania brzóz w drzewostanach wystąpiły w⁷ szczególnie ostrej formie pod koniec sezonu wegetacyjnego 1992 r., jakkolwiek opisywane były już w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ub.w., także w innych krajach Europy Środkowej. Podejrzewano wówczas, że sprawcami nekroz, wycieków i plam w^: drewnie mogą być grzyby powodujące tracheomikozę (Verticillmm alboatrum lub Ophiostoma spp.), ale w korzeniach stwierdzano także grzybnię i ryzomorfy opieńki, zaś w⁷ wyciekającym soku bakterie (z rodź. Hylococcus). W1992 i 1993 r. szkody w⁷ drzewostanach brzozowyeh odnotowano na powierzchni około 3,5 tys. ha, z czego około 2% drzew było uszkodzonych w⁷ stopniu silnym (RDLP Łódź, Zielona Góra, Katowice, Szczecinek). Rozmiar wydzielania się drzew był duży, sięgający w⁷ niektórych drzewostanach nawet 80% ich liczby.

Prawdopodobny przebieg choroby brzóz można przedstawić następująco:

Drzewo 4-

—    zmienna wilgotność podłoża przemrożenie korzeni i pędów defoliacja liści przez owady

—    infekcje wirusowe?

tkanki pędów, gałązki boczne i korzenie zmienione, efekt kawitacji, niektóre osłabione i zamierające

Osłabione drzewo +

Diupliorte spp. (Phmnopsis) = zasiedlone pędy i gałęzie zamierają Armillaria spp. = pojedyncze korzenie zamierają, zasiedlony system korzeniowy zamiera

Agrilus anxius = uszkodzone, ogryzione pędy zamierają Trypodendron spp. = uszkodzenia miazgi, łyka i drewna bakterie

Symptomy choroby uwidaczniały się przede wszystkim na starszych drzewach. W początkowym stadium następowało nagłe zasychanie liści w⁷ górnej części korony, na skutek tego silne przerzedzenie. Kolejnym symptomem było zamieranie konarów i drobniejszych gałęzi, chętnie kolonizowanych przez grzyby i owady (ogłodka brzozowca, drwalnika bukowca, ścigę dębową, rozwiertka nieparka). Na pniach osłabionych drzew stwierdzano nabrzmienia i brunatnordzaw^re wycieki, zaś po ścięciu drzewa, na przekroju poprzecznym widoczne były smugowate plamy i ciemniejące z czasem nekrozy. Dokładna obserwacja pozwalała niejednokrotnie dostrzec otwory wylotowe, a także kolebki poczwarkowe owadów.

Jak się wydaje, pierwotną przyczyną wzmożonego zamierania drzew był stres suszy zapoczątkowany w upalnym sezonie wegetacyjnym 1992 roku. Niedostatek opadów spo-wodował zakłócenia w⁷ gospodarce wodnej drzew⁷ zwłaszcza gdy wzrastały dotychczas w⁷ dobrych warunkach wilgotnościowych siedliska. Wiadomo bowiem, że zmniejszenie

Od wierzchołkowe zamieranie pędów brzóz, drobnienie liści

Rdzawe icycieki na pniu brzozy były ivi-docznym symptomem zmian chorobowych

ilości wody pochodzącej z opadów atmosferycznych oraz wody dostępnej w glebie (wskutek stałego obniżania się poziomu wód oraz nadmiernego parowania) prowadzi w konsekwencji do zmniejszenia aktywności procesów fizjologicznych drzew. Jakkolwiek u takich drzew uruchamiane są mechanizmy kompensacyjne, np. przez wytwarzanie drobniejszych liści i w mniejszej ilości oraz ich wcześniejsze opadanie, równocześnie redukcji ulegają również korzenie drzew, a zwłaszcza układy mikoryzowe. Zarówno w⁷ koronie, jak i w korzeniach pojawiają się nekrozy tkanek. Powoduje to kolejne zaburzenia w gospodarce wodnej całej rośliny - pogłębia uszkodzenia mechanizmu pobierania wody z solami mineralnymi i jej transportu do korony, zaś przez uszkodzenie aparatów⁷ szparkowych - sprzyja nadmiernej utracie wwly wskutek ciągłej transpiracji.

Wraz z dysfunkcją korzeni następuje ich zasiedlanie przez patogeny, stopniowe zamieranie, a następnie zasiedlanie przez saprotrofy i organizmy kolejnych stadiów⁷ sukcesyjnych. W korzeniach stwierdzano nekrozy i martwice, na których widoczne były strzępki grzybów⁷ wielu gatunków -Annillaria spp., H. annomm, Cylindrocarpon de-structans. Stwierdzano rówmież występowanie bakterii.

Obecność spękań kory i jej charakterystycznego wybrzuszenia oraz rdzawych wycieków i plam na pniach jest objawem wtórnym, wynikającym z zakłóconego transportu wwly oraz asymilatów na skutek wymienionych zaburzeń funkcjonalnych w korzeniach

75