Obraz6

_tów nieokreślonych gatunkowo, które pod *****^stosowanie. Trzymając się tej hipotezy _Sl _._v _

^:i _!tV^nC _{o|ski z} XVII w. O Bogaczu i Łazarzu. Mamy tu cha-^star0^ jia protestanckiej wizji zaświatów raj zredukowany i ona Abrahama. Wyziera doń z otchłani piekła dusza £b.blU^neg° ^L

1 też Bogacz on Przylecieli diabli pon / W piekle na doi pogr/ebion.

pTwcjźr/al w niebo wysoko ujżrzał Abrahama daleko t Łazarza wedle niego.

,5 Rzeki ..Ojcze Abrahamie. Proszę cię. wspomni na mnie, / Bo mnie ' palą płomienie.

_{j6 N},_ech idzie Łazarz brat mój / Omacza w morzu palec swój I A spuści na język mój’*

,7 O Bogaczu, o wiła Przećlęszkać to twoja chwila / Nie równochma się dzieliła.

IS Dalckochwa od siebie. Tyś w piekle a jach w niebie / Miej to Bogaczu sobie.

19 Boś na Boga nic nie dbał. lżes się sam dobrze rnial. / Ubogim merad dawał".

Budowa jest dramatyczna, wyraźne są monologi, a ponadto /wraca się uwagę na zachowanie postaci mówiących:

34 Łazarz podnioższy głowy Jak kalika niezdrowy / Żałosne wola słowy: 55 Bogacz, od niego w skoki Podpars/y sobie boki Stanął na kilka kroki. 58 Rzeki: ..Psie zgniły, co gadasz Obok to ze mną siadasz / Że się krewnym pow ladasz?”

94 ..Tyś mi osoba jaka?” Plunął na nieboraka Złość bogaczowa taka.

:h wierszy jest niezwykle ekspresyjny. Brzmią jak wydaje się dostosowany do jarmarcznej sceny wyma-

Rytm tych wierszy jest niezwykle ekspresyjny. Brzmią jak wołanie, tekst wydaje się dostosowany do jarmarcznej sceny wyma-6^JJ‘Kęj od aktora krzyku; krzyk zaś musi operować krótkimi zda-^mmi tu Sił ¹⁰ jednostki 7-zgłoskowe trójzestrojowe (daktyl ** ^{(roc C}J^C)- łrójrymy są też memoratywne.

mami — tu są to jednostki 7-zgłoskowe trocheje). Trój rymy są też memoratywne

Adaptacja a parodia. Tym słowem obejmuje się w pewnych ujęciach wszelkie naśladowanie formy, nawet jeśli jej zapożyczenie ^sjuży wzniosłemu celowi, nie przedrzeźnianiu. Takie zapożyczenia godnościowe to np. hymn religijny naśladowany w panegiryku. Sta ^nis,a'^v Ciołek (zm. 1437) w dwu wierszach na narodziny krolewi-

Komedia elegijna. Szczególne miejsce wśród jących przyszłych autorów dramatycznych zajmu,, cyjue, które bądź to autorzy klasyfikowali jako tr^^ C medie”, bądź też zostały zaliczone później do korpu^, i ' elegijnych". Ocierając się o dramat spójrzmy na to    - ¹

niczne — na status tzw. komedii elegijnej jako gatunkiTr czy teatralnego. Wykazano ich bliższą więź z Saty_rami‘l Persjusza i Juvenala niż / antyczną komedią.

Zainteresowanie satyryczne Mikołaja widać * poematu łac. Architrenius (W20057; powst. 1184. _a \\L ^ I cześnie z De amore). Ów Arcyżahbnik Jana / Altavilla ^ | Speculum Stultorum Nigela Wirekera (przed 1200) najwybi^ satyra XII w., podobnie zresztą bogata w opisy życia szko?^ w Paryżu XII w. i ogólnie ówczesnych stosunków społecznych amore Capellanusa przez swoją dualną strukturę staje się

— ujawnia prawdę moralną zderzając dwie prawdy literackie: obr^

pozytywny i negatywny. W tym sensie słuszne jest określanie tnu- I tatu jako „antydworski”

W kanonie Sześciu autorów wymieniano Getę wzorca, przykład komedii elegijnej. Mamy ich odpisy w polskich kodeksach Geta. Aida, Pamphilus. Badający to dziedzictwo Julian Lewańskink zanotował przedstawień Pamphiiusa w Krakowie, ale 4 odpisy świadczą o wziętości, glosy zaś — o scenicznym rozumieniu. Kodeksy z XIV w. w- których przechowały się kompletne rękopisy komedii elegijnych, nie były przeznaczone do nauki szkolnej, ale mają glosy I marginalne służące skierowaniu wypowiedzi danej osoby do innej, oraz mające określić intencję mówiącego, a więc dopisane po to. aby połączyć osoby dialogiem odbywającym się w czasie i przestrzeni Dopisując te słowa „pamphilus ad se ipsum" „kopista uważał, żc czytelnik nie zrozumie sytuacji” jeżeli nie będzie wiedział o tym. że postać mówi ‘na stronie* (Lewański 1968, s. 179). Tekst mówi też

o zachowaniach: pamphilus dixit galatheam salutando [Pamphilus mówi pozdrawiając Galatcę].

Przywoływany tu kontekst narracyjnego dialogu, tak doskonale zadomowionego w tradycji literackiej, zarówno łacińskiej* gdzie go wyodrębniono w osobny gatunek (komedia elegijna), j^a^

¹ w literaturach wemakularnych, może być użyteczny w interpretacji 286

287