Obraz!0

******

bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów na ra-beekowych. Ustaw* o Narodowym Banku Polskim stanowi, że jego ikiihliw^ ma na celu umocnienie pieniądza polskiego oraz współdziałanie ^w realizacji polityki gospodarczej państwa. Oprócz tych zadań i funkcji NBP P^os,at*^a przywileje. Jest zwolniony od opłat skarbowych i sądowych oraz od podatku od osób prawnych.

Ważną rolę w kształtowaniu i nadzorowaniu działalności systemu bankowe* fo odgrywa Rada Polityki Pieniężnej. Jest ona organem, który projektuje oraz określa narzędzia polityki pieniężnej. Rada Polityki Pieniężnej w tym zakresie jest autonomiczna, nie podlega prezydentowi, rządowi ani parlamentowi. W szczególności do zadań Rady Polityki Pieniężnej należy: ustalanie wysokości stóp procentowych,

-    określanie zasad tworzenia rezerw obowiązkowych banków, ustalanie zasad funkcjonowania operacji otwartego rynku.

-    wyznaczanie granic zobowiązań NBP z tytułu zaciągania przez niego pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach finansowych.

-    zatwierdzanie planu finansowego NBP oraz sprawozdań z jego realizacji,

-    ocena zarządu NBP.

Działalnością NBP kieruje zarząd. Na jego czele stoi prezes, zarząd ma od sześciu do ośmiu członków, w tym dwóch wiceprezesów. Do zakresu działania zarządu NBP należy:

-    nadzorowanie operacji otwartego rynku.

-    ocena funkcjonowania systemu bankowego,

-    realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej.

-    udzielanie bankom uprawnień w zakresie realizacji czynności związanych z obrotem dewizowym.

-    oceno obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych.

Szczególną rolę w systemie bankowym pełni Komisja Nadzoru Bankowe* go fKNB). Sprawuje ona nadzór nad działalnością banków. W szczególności KNB dokonuje oceny sytuacji ekonomicznej banków oraz wydaje zezwolenia na otworzenie banku i decyduje o zawieszeniu działalności banku. Nakłada na banki kary przewidziane prawem. W skład komisji wchodzi siedem osób. Przewodniczącym jest prezes NBP, a jego zastępcą Minister Finansów. Pozostałe pięć osób ma status członków Komisji Nadzoru Bankowego. Są one delegowane do niej przez Prezydenta RP i Ministra Finansów. Pozostałe osoby to: Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Przewodniczący Komisji Wartościowych i Giełd, Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego. Organem wykonawczym Komisji Nadzoru Bankowego jest Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego

powołuje i odwołuje prezes NBP w porozumieniu z Ministrem Fiiwiuów W remach nadzoru bankowego podejmowane są czynności polegające na badaniu wypłacalności, płynności i wyników ekonomicznych osiąganych przez banki Nadzór bankowy bada także zgodność z prawem udzielanych kredytów, gwarancji bankowych i poręczeń. NBP jest instytucją działającą na zasadzie non profit. Realizuje swoje zadania finansowe, dysponując funduszami własnymi Wśród nich wyróżniamy fundusz statutowy oraz fundusz rezerwowy. Fundusz statutowy NBP wynosi 400 min złotych'⁰. Fundusz rezerwowy NBP tworzony jest z 2% od zysku. Oprócz tego w banku centralnym tworzone są fundusz premiowy, zakładowy, fundusz nagród oraz zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Odpisy na fundusz premiowy są ustalane przez zarząd NBP. natomiast pozostałe fundusze tworzone są na podstawie uzgodnień z Ministrem Finansów.

Oprócz tego NBP tworzy rezerwy związane z ryzykiem zmian kursu walut, które określa Rada Polityki Pieniężnej. Pozostała część zysku (w ostatnich latach ok S mld zł) odprowadzana jest do budżetu państwa. Jest to tzw. odpis rezydualny.

6. Instrumenty polityki pieniężnej w Polsce

Narodowy Bank Polski dysponuje dwoma rodzajami instrumentów, które wykorzystuje w celu kształtowania swojej polityki pieniężnej. Zaliczamy do nich instrumenty:

—    ilościowe (kwanty fiko wanc ),

—    jakościowe (kwalitatywne).

Jeśli chodzi o instrumenty ilościowe, to wśród nich wyróżnić możemy;

—    limit kredytowy (określone tu są wielkości kredytów w relacji bank — bank lub banki a rodzaj kredytu),

—    pułap kredytowy (określa wielkość dopuszczalnego zadłużenia do finansowanego majątku).

W zasadzie wymienione instrumenty ilościowe w praktyce nie są wykorzystywane przez NBP. O wiele większą rolę i przydatność mają instrumenty jakościowe. Wyróżniamy wśród nich:

—    stopę procentową od kredytów banku centralnego.

—    obowiązkowe rezerwy,

—    operacje otwartego rynku.

—    lokatę krótkoterminową.

Stopa procentowa NBP ustalana jest arbitralnie przez Radę Polityki Pieniężnej. Przyjmuje się przy jej określaniu zasadę tzw. realnej stopy procentowej.

^,0prac31    p«* red. U Szyszko. Propedeutyka finansów. SOK. Warszawa 3004

145