Obraz!2 2

ipraftOta

Inny charakter i skutki mają transakcje warunkowe Wyróżnia się tu operacje warunkowe zakupu (rrpo) i operacje warunkowe sprzedaży {revrne Generalnie bardziej skomplikowane są operacje handlowe pomiędzy NBP a bankami komercyjnymi.

Transakcja warunkowego zakupu repo polega na tym. że NBP zakupuje od banków komercyjnych papiery wartościowe, zobowiązując się do ich odkupienia po określonej cenie i w wyznaczonym terminie. Transakcja warunkowego zakupu rrpo jest niczym innym jak krótkoterminowym kredytem, którego NBP udziela bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Takim działamem bank centralny udostępnia bankom komercyjnym swoje rezerwy pieniężne i tym samym przyczynia się do poprawy ich płynności finansowej. Jednocześnie przyczynia się do zwiększenia ilości pieniędzy w obiegu oraz do zwiększenia możliwości ich kreowania poprzez kredyty.

Operacje warunkowej sprzedaży reverse repo wywołują skutki odwrotne. Polegają one na tym. że NBP sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe. Jednocześnie zobowiązuje je do ich odsprzedaży po określonej cenie i w wyznaczonym terminie. Działanie to prowadzi do ograniczenia ilości pieniądza w obiegu. Tym samym bankom komercyjnym zostają zmniejszone możliwości kredytowe.

Operacje otwartego rynku, obok papierów wartościowych, mogą dotyczyć warunkowej sprzedaży i warunkowego zakupu przez NBP walut od banków komercyjnych. Wówczas mamy do czynienia z operacjami typu swap.

Oprócz tych instrumentów NBP oferuje bankom komercyjnym jednodniowy depozyt. Oprocentowanie tych depozytów, określanych na koniec dnia. jest niższe od minimalnego oprocentowania operacji otwartego rynku z 14-dniowym terminem zapadalności. Lokaty te przeciwdziałają zmniejszeniu się stóp procentowych na międzybankowym rynku pieniężnym. Stopa tych lokat jest zmienna i od 2003 r. wynosi 3.57%. a ustalanie jej należy do zadań Rady Polityki Pieniężnej.

7. Międzybankowy rynek pieniężny

Międzybankowy rynek pieniężny wykorzystywany jest do zarządzania płynnością finansową banków komercyjnych. Banki te pożyczają na tym rynku brakujące środki lub lokują ich nadmiar. Międzybankowy rynek pieniężny jest rynkiem pierwotnym w stosunku do pozostałych instrumentów rynku pieniężnego (krótkoterminowe papiery wartościowe, bony skarbowe, bony pieniężne NBP. bankowe papiery wartościowe).

* Praca zbiorowa pod red L Szyszko. Propedeutyka.., op.cil.

Poprzez rynek międzybankowy zachodzi także transmisja impulsów polityki pieniężnej realizowanej przez NBP. To właśnie na tym rynku banki pożyczają sobie swoje płynne rezerwy - środki zdeponowane jako rezerwy na rachunkach bankowych w banku centralnym. W polskim dwuszczcblowym systemie bankowym banki komercyjne rozliczają bezgotówkowe transakcje podmiotów nie-bankowych (gospodarstw domowych, jednostek samorządowych, przedsiębiorstw, instytucji finansowych) za pomocą prowadzonych w NBP rachunków bankowych. Efektem tych rozliczeń są przepływy środków między bankami komercyjnymi z udziałem banku centralnego. Pośrednikiem tych rozliczeń jest Krajowa Izba Rozliczeniowa (KIR) Za pośrednictwem KIR rozliczana jest większość płatności dokonywanych między klientami różnych banków. Banki komercyjne codziennie przesyłają do KIR odpowiednie dokumenty rozliczeniowe, • Izba dokonuje wielostronnych rozliczeń. Rezultatem łych rozliczeń są codzienne salda rozliczeniowe (obciążeniowe lub uznaniowe), które odzwierciedlają zobowiązania płatnicze lub należności poszczególnych banków.

Przebieg rozliczeń między bankami i ich klientami za pośrednictwem KIR obrazuje poniższy przykład.

» Przykład I.

Klient A banku X dokonuje płatności w wysokości 1000 na rzecz klienta B na jego rachunek w banku Y W rezultacie rachunek banku X w banku centralnym zostaje obciążony kwotą 1000, natomiast rachunek banku Y zostaje uznany w kwocie 1000. W wyniku tych transakcji nastąpiło przesunięcie środków z rachunku banku X na rachunek banku Y. Tym samym zmniejszyły się rezerwy banku X, a wzrosły banku Y. Przebieg tych operacji można przedstawić na schemacie.

Bank X    Bank V