Obraz!6

skutecznego rozwiązania problemu, jakim było uchylanie się od obowiązków alimentacyjnych¹. Utworzenie funduszu było wykonaniem postanowień konstytucyjnych, w myśl których Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewniała realizację uprawnień i obowiązków alimentacyjnych (art. 79 Konstytucji PRL). Z takiej regulacji można było wnioskować, że zadaniem państwa, wyrażonym poprzez instytucję funduszu, było wsparcie realizacji przepisów kodeksu rodzinnego, odnoszących się do problematyki alimentacyjnej.

charakterystyka

funduszu

alimentacyjnego

Fundusz alimentacyjny rozpoczął działalność 1 stycznia 1975 r.² Jego celem było udzielanie pomocy dzieciom i innym osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, które nie otrzymywały świadczeń alimentacyjnych z powodu niemożliwości ich wyegzekwowania. Ponadto fundusz miał zaostrzyć odpowiedzialność dłużników alimentacyjnych. Instytucja ta zajęła się swoistym kredytowaniem alimentów, a w przypadku niemożności ich wyegzekwowania zapewniała osobom uprawnionym środki na utrzymanie pochodzące z budżetu państwa³. Nie zwalniało to dłużników- alimentacyjnych od odpowiedzialności, byli oni zobowiązani do zwrotu wypłaconych świadczeń powiększonych o 5%. Komornik sądowy miał obowiązek przekazywać wyegzekwowane kwoty na rachunek funduszu, aż do pokrycia wszystkich należności. Świadczenia były wypłacane w wysokości alimentów ustalonych przez sąd, z określoną górną granicą. Uprawnienia do świadczeń zależne były od spełnienia kryterium dochodowego, z wyjątkiem lat 1989-2000. Od momentu utworzenia funduszu do 30 czerwoa 1989 r. obowiązywało określone kryterium dochodowe. Początkowo było ono wyrażone kwotowo na osobę w rodzinie i odpowiadało stawoe 36% ówczesnego przeciętnego wynagrodzenia. Stopniowo próg dochodowy ulegał podwyższaniu, aż w 1989 r. został zlikwidowany. Zniesienie kryterium dochodowego zaprzeczyło podstawowemu celowi funduszu, umożliwiając pobieranie świadczeń także osobom dobrze sytuowanym. W konsekwencji rola funduszu alimentacyjnego została sprowadzona do zastępow-ania osób zobowiązanych do płacenia alimentów⁴. Wymóg dochodu przy ubieganiu się o świadczenia alimentacyjne przywrócono z dniem 1 czerwoa 2001 r. i wynosił on 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych. Rok później kryterium dochodowa określono kw-otowo w- wysokości 612 zl na osobę w rodzinie.

cechy

państwowych

alimentów

Od początku istniały spory co do charakteru świadczeń alimentacyjnych. W dużej mierze były one zbliżone do świadczeń ubezpieczeniowych, cechowała je kazuistyczna regulacja ustawow-a i roszczeniowość połączona z możliwością uruchamiania trybu odw-olawczego i wniesienia skargi do sądu. Na dodatek dysponentem funduszu został Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem W. Szuberta sytuacja uzasadniająca powstanie uprawnień do świadczeń miała cechy losowości, jednak wykraczała poza zakres tradycyjnych ry-

1

   Zob. M. Andrzejewski, Fundusz alimentacyjny. Komentarz do ustawy z dnia 18 lipai 1974 r., Lublin 1995, s. 13 i n.

2

   Ustawa z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (tekst jedn.: Dz. U. z 1991 r. Nr 45, poz. 200/ późn. zm.).

3

^s W. Muszalski, Praioo socjalne, Warszawa 1996, s. 178.

4

* K. Tymorek, Świadczenia z funduszu alimentaajinego, SI. Prac. 2002, nr 8, s. 16.