Obraz 8

TSH i gruczoł tarczowy

Krótkotrwały wysiłek o intensywności powyżej 50% VO-max zwiększa stężenie TSH we krwi Narasta ono progresywnie wraz ze w zrostem obciążenia Równocześnie stężenia T« i T, we krwi mc ulegają zmianie, bądź tez zwiększają się jedynie w niewielkim stopniu W tych przypadkach, w których miał miejsce wzrost stężenia hormonów tarczycy. spowodowany on był raczej przez hcmokonccnira-cję. mc zaś przez zwiększenie wydzielania. Pamiętać jednakże należy, ze TSH jest jedynym stymulatorem wydzielania hormonów tarczycy Od zadziałania TSH na gruczoł do mierzalnego wzrostu wydzielania T, i T, upłynąć musi trochę czasu Dlatego też można by oczekiwać wzrostu stężenia obu hormonów tarczycy we krwi dopiero po zaprzestaniu wysiłku lego typu Pogląd ten polwicrd/aja badania, w których stwierdzano wzrost stężenia hormonów tarczycy w kilka godzin po wysiłkach supramaksymalnych oraz po wysiłkach siłowych. Jest tez możliwe, że wzrost stężenia TSH w czasie wysiłku był zbyt slaby i krótkotrwały by wpłynąć znacząco na czynność gruczołu tarczowego Długotrwały wysiłek (70 km na nartach, czas trwania 5-7.5 godz.) spowodowuł wzrost stężenia zarówno TSH. T₄. jak też T,. Znaczenie podwyższonego stężenia hormonów tarczycy we krwi w regulacji metabolizmu wysiłkowego jest niejasne Czas utajonego działania T, wynosi kilka godzin, a więc jakiekolw iek w pływy mogą ujawnić się dopiero po zakończeniu wysiłku. Jest natomiast rzeczą wielce prawdopodobną, że hormony tarczycy uczestniczą w regulacji ciepłoty ciała w czasie wysiłku. Trening mc wpływa zarówno na podstawowe, jak też na stymulowane przez TRH wydzielinie TSH. W większości badań nie stwierdzono też potrenin-gowych zmian wydzielania hormonów tarczycy: opisywano zarówno spadek, jak też wzrost ich wydzielaniu.

ACTH i glikokortykosteroidy

Stężenie ACTH we krwi wzrasta w czasie wysiłków o obciążeniu powyżej 25®* VO_:max Wydłużanie czasu trwania wysiłku i zwiększanie jego intensywności powodują dalszy wzrost stężenia omawianego hormonu we krwi. Czynniki, takie jak hipoglikcmia. hipoinsulinemia. podwyższenie ciepłoty ciuła oraz emocje nasilają wysiłkowy wzrost stężenia ACTH w czasie wysiłków długotrwałych. Wysiłki anacrobowe <o obciążeniu powyżej 100% VO_;max) zwiększają kilkakrotnie stężenie ACTH we krwi. Jednakże, ponieważ wysiłki te są krótkotrwale, wzrost stężenia ACTH ujawnia się zwykle po ich zakończeniu Wysiłki o typie siłowym zwiększają wydzielanie ACTH Im większe obciążenie tym większy wzrost wydzielania ACTH Trening me wpływa na spoczynkowe stężenie ACTH we krwi. Jednakże powysiłkowe wyd/icliime ACTH u trenowanych jest zwykłe mniejsze niż u nietrenowanych Znaczenie wysiłkowego wzrostu wydzielani* ACTH polega na tym. ze jest to jedyny stymulator wydzielania glikokortyko-steroidów przez korę nadnerczy Odpowiedź kory na działanie A Cl H jest szybka Oczekiwać zatem należałoby równoległych wzrostów wydzielani* glikokortykostcroidów w czasie wysiłku

344

Kortyzol

ObcM/cma o niewielkiej intensywności nie wpływaj* na wydzielanie kortyzolu Wzrost wydzielania ma miejsce dopiero przy wysiłkach o obciążeniu 50 f<r. VO.max i narasta wraz ze wzrosłem intensywności wysiłku Przy wysiłkach krótkotrwałych, o umiarkowanej intensywności, nie obserwuje się wzrostu wydzielania kortyzolu Brak wzrostu wydzielania przy wysiłkach krótkotrwałych tłumaczy się zbyt krótkim czasem ekspozycji nadnerczy nj ACTH. W czasie długotrwałego wysiłku o znacznej intensywności obserwuje się narastanie stężenia kortyzolu we krwi. równolegle do wzrostu stężenia ACTH Również hipoghkemia. hipoinsulinemia, wzrost temperatury ciała i emocje nasilaj*, jak należy oczekiwać, wydzielanie mc tylko ACTH, lecz również kortyzolu Po wysiłkach supramaksymalnych stężenie kortyzolu we krwi wzrasta dopiero w okresie odnowy, w kilkanaście minut po zaprzestaniu wysiłku, później niz stężenie ACTH Stężenie kortyzolu wzrasta też po wysiłkach siłowych Im większa intensywność wysiłku sitowego tym większy wzrost stężenia kortyzolu Trening me zmienia stężenia kortyzolu we krwi w spoczy nku Według większości Kidan wysiłkowy przyrost wydzielania kortyzolu u trenowanych jest mniejszy niż u osobników nictrcnowanych. Wzrost wydzielania glikokortykosteroidów w czasie wysiłku długotrwałego ma znaczenie fizjologiczne. Kortyzol wzmaga glukoncogenezę, a tym samym zapobiega lub opóźnia wy stąpienie hipoglikcmn Hormon ten. poprzez przyzwalając d/iałamc na lipolizę, zwiększa lipohtyc/ny wpływ amin katechoiowych w tkance tłuszczowej Tym samym przyczy nia się do podwyższenia stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi Wydzielanie ACTH i u następstwie kortyzolu po wysiłkach krótkotrwałych, o dużej intensywności, jest elementem odpowiedzi ustroju na działanie czynnika stresowego. jakim niewątpliwie jest lego typu wysiłek

Aldosteron

ACTH wywiera niewielki wpływ na wydzielanie aldosteronu przez korę nadnerczy S/yhkic zmiany wydzielania tego hormonu zachodzą w odpowiedzi na zmiany stężenia angiotcnsyny II (działa tu os rcnma-angiołemyna-aldo-sleron) oraz jonów potasu i sodu we krwi. Wydzielanie aldosteronu w/rusta już w czasie wysiłków o niewielkiej intensywności Wzrost intensywności i czasu trwania wysiłku zwiększa wydzielanie tego hormonu, chociaż nie jest to Mlcznosc liniowa I tak np półtoragodzinny wysiłek przy obciążeniu 60°o yO-max zwiększa stężenie aldosteronu 2 -3-krotnie. zaś bieg maratoński od 5 do 10 razy Opisano nawet I0-krotnv wzrost stężenia aldosteronu we krwi po ^w>ólku do wyczerpania o obciążeniu równym 80% VO_:max Wydzielanie aldosteronu wzrasta również w czasie wysiłków krótkotrwałych o dużej intensywności Trening nic zmienia znacząco wydzielaniu aldosteronu Przy-wzrostu wydzielania aldosteronu jest aktywacja układu adrcnergiczncgo. spadek objętości wody wewnątrznaczyniowej oraz spadek stężenia sodu i wzrost *tęzcnu potasu we krwi Układ adrencrgic/ny zwiększa wydzielanie reniny przez komórki aparatu pr/ykłębkowego w- nerkach. Rcnimi zwiększa wytwarzanie