Obraz (11)

176 VII. Przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwo, sprzedając wyprodukowane produkty lub usługi, osiąga określone przychody. Różnica między przychodami uzyskanymi ze sprzedaży wyrobów i usług a kosztami ich wytworzenia stanowi tzw. wynik operacyjny, który może być dodatni (zysk operacyjny) lub ujemny (strata operacyjna). Przedsiębiorstwo może też osiągać zyski lub straty nadzwyczajne, nie związane bezpośrednio z działalnością produkcyjną. Do strat nadzwyczajnych zalicza się np.: straty losowe, kary i grzywny płacone przez przedsiębiorstwo z tytułu obniżenia jakości, przeterminowania obcego taboru, zanieczyszczenia środowiska naturalnego, odsetki od kredytów bankowych przeterminowanych, karne opłaty na rzecz budżetu. Z kolei jako zyski nadzwyczajne traktuje się wyniki przeszacowania materiałów kupionych taniej we wcześniejszych okresach, dodatnie różnice kursowe, karne odsetki od zobowiązań płacone przez wierzycieli przedsiębiorstwa itp.

Ostateczny wynik finansowy działalności przedsiębiorstwa, czyli wynik bilansowy (zysk brutto), otrzymujemy dodając do wyniku operacyjnego zyski nadzwyczajne oraz odejmując od niego straty nadzwyczajne. Po potrąceniu od zysku brutto podatku dochodowego otrzymujemy zysk netto, który może być przeznaczony na różne cele. Część zysku (w postaci dywidendy) otrzymują właściciele, część przeznaczana jest na finansowanie rozwoju firmy, a część trafia do pracowników np. w postaci udziału w akcjach przedsiębiorstwa czy nagród z zysku.

Podstawowe pozycje uproszczonej wersji rachunku wyniku finansowego zawiera poniższy przykład:

1. Przychód ze sprzedaży własnej produkcji i usług	100 000 zł
2. Koszty własne produkcji sprzedanej	- 81 000 zł
3. Zysk operacyjny	19 000 zł
4. Zyski nadzwyczajne	+ 6 000 zł
5. Straty nadzwyczajne	- 5 000 zł
6. Zysk bilansowy brutto	20 000 zł
7. Podatek dochodowy (30%)	- 6 000 zł
8. Zysk netto	14 000 zł

Warto podkreślić, że zysk jest specyficzną formą dochodu m.in. z następujących względów:

1)    dochód ten nie może być negocjowany lub ustalany wcześniej, lecz stanowi wartość wynikową (w przeciwieństwie do innych form dochodu, takich jak renta, procent czy płace);

2)    dochód ten może być nie tylko dodatni (jak wyżej wymienione formy dochodów), lecz także ujemny (wówczas, gdy przedsiębiorstwo ponosi straty).

Osiąganie zysku jest podstawowym warunkiem sprawnego funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo przynoszące przez dłuższy okres straty nie ma szans na utrzymanie się na rynku. Działania racjonalnie zachowującego się przedsiębiorcy zmierzają więc z reguły do maksymalizacji zysku.

Duża rola zysku w przedsiębiorstwie wynika z następujących względów:

l) wielkość osiąganego zysku decyduje o możliwościach rozwojowych firmy, o tym, jakie środki można przeznaczyć na postęp techniczny i inwestycje zwiększające moce produkcyjne przedsiębiorstwa;