Obraz (39) 3

lxxviii ZASADY WYDANIA

obserwujemy dopiero w XIX wieku. Wiąże się to niewątpliwie z wydaniem przez Kazimierza Józefa Turowskiego w kilku tomikach Biblioteki Polskiej Pism wierszem i prozą (1859), zawierających wszystkie drukowane za życia poety utwory w języku polskim. Jak zwykle wydania Turowskiego, tak i ten przedruk pełny jest omyłek i błędów, jednak wprowadził ponownie Kocho-wskiego do panteonu znakomitych poetów staropolskich. Pojawiły się pierwsze prace o twórczości poety, jego wiersze były cytowane w utworach literackich, zawędrowały nawet do wypisów szkolnych¹³⁹. Odkrycie twórczości Wacława Potockiego zmieniło ustaloną w XVII wieku hierarchię poetycką: Kochowski stracił eksponowane miejsce obok Kochanowskiego i Twardowskiego na rzecz autora Wojny chocimskiej, który został uznany za najznakomitszego przedstawiciela sarmackiego baroku.

ZASADY WYDANIA

Utwory Kochowskiego ukazują się w Bibliotece Narodowej po raz drugi. Wydanie pierwsze z r. 1926, opracowane przez Juliana Krzyżanowskiego, zawierało wybór z Niepróżnującego próżnowania i Psalmodię polską. Edycja niniejsza przynosi wybór obszerniejszy, także w zakresie liryków i fraszek. Wydanie oparte zostało na pierwodrukach:

1. Niepróżnujące próżnowanie ojczystym rymem na liryka i epigramata polskie rozdzielone i wydane w Krakowie w drukami [...] Wojciecha Góreckiego [...] R.P. 1674; ^{1 2}

3, Dzieło Boskie albo Pieśni Wiednia wybawionego i inszych irumikcyjej wojny tureckiej w roku 1683 szczęśliwie rozpoczętej, ił² Krakowie w drukarni Wojciecha Góreckiego [...] Roku Pańskie-#łł 1684;

1. Trybut należyty wdzięczności albo Psalmodia polska Przez jednę najliższą kreaturę roku Pańskiego 1693 napisana a do druku podana roku Pańskiego 1695, w drukarni Jasnej Góry t 'zęstochowskiej.

Wszystkie pochodzą ze zbiorów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

W opracowaniu tekstów kierowano się Zasadami wydawania tekstów staropolskich (1955) typ B, przewidzianymi dla wydawnictw popularnonaukowych. Edycja niniejsza stara się odtworzyć właściwości języka Wespazjana Kochowskiego, dlatego też zachowano (nawet jeśli występują niekonsekwentnie) cechy wskazujące na regionalną wymowę, wykraczające w ten sposób poza normy przewidziane w Zasadach. Zwężoną wymowę samogłoski e w wygłosie, występującą często w postaci i, y (dluży\dłużej, staly\stalej) zachowano tylko w pozycji rymowej, wprowadzając e, natomiast zachowano formy hiperpoprawne: wirsze\ wiersze, dzilo\dzieło. Uwzględniono także obniżenie artykulacji u w o {grotu. koranĄgrunt, kurant), jak i rozszerzenie artykulacji i przed półotwartymi, np. sieła\sila. Utrzymano uproszczenia grup spółgłoskowych (zniozszy, przyść), również podwojenia spółgłoski .v {do lassa). Zachowano konsekwentnie występujące w Niepróżnu-jącym próżnowaniu leć zamiast „lecz”. Imiona własne i nazwy pochodzenia obcego transkrybowano zgodnie z wymaganiami wiersza, a więc harpija nie „harpia”, Scypijo nie „Scipio” itp. Pisownię zmodernizowano według zasad dzisiejszych, zachowując jednak w Psalmodii dwukropek dzielący werset na dwie części. Kochowski używał w Psalmodii dwukropka nie kierując się ówczesnymi zasadami interpunkcyjnymi, lecz obarczył go funkcją stylizacyjną i prozodyjną. W ten sam sposób w staropolskich wydaniach Pisma Św. oznaczano dwudzielność wersetu w psal-

1

¹³⁹ Jedną zwrotkę wiersza Góra Łysa (Lir. II, 29) umieścił C. Norwid jako motto do Wandy [w:] Pisma wszystkie, zebrał [...] J.W. Gomulicki, Warszawa 1971, t. IV, s. 129. Fragment wiersza Myślistwo (Lir. I, 13) przytoczył F. Gawarecki w Córce rotmistrza [my] Snopek nadwiślański z płodów piśmiennictwa krajowego, zebrali Marcin Ossorya [R. Ciepliński]

2

Karol B. [Baliński] z Jarosławia, Warszawa 1844, s. 160. Kilka utworów Kochowskiego w: Karol Mecherzyński, Wypisy polskie dla klas niższych CK szkół gimnazjalnych i realnych, Lwów 1882, t. I.