Obraz (4) 2

Umownie przyjmuje się, że ciepło ma wartość dodatnią, gdy zostało doprowadzone do układu, a ujemną, gdy zostało odprowadzone z układu. Ciepło oznaczane jest symbolem Q. Jego wartość można wyznaczyć z zależności

Q-mcAT J    (6.5)

w której: m masa czynnika w kg,

c ciepło właściwe czynnika w J/(kg-K),

AT — przyrost temperatury w K.

Ciepło właściwe. Ciepło jednostkowe, tzn. ciepło odniesione do jednostki masy c/ynnika, oznacza się symbolem q

1-e-AT J/kg    (6.6)

Występująca we wzorach 6.5 i 6.6 wielkość c nosi nazwę ciepła właściwego. Ciepłem właściwym danego dała nazywa się tę ilość ciepła, którą trzeba zużyć, aby ogrzać jednostkową masę danego ciała (masę I kg) o l K.

Ciepło właściwe określa się też jako graniczną wartość stosunku ilośd ciepła ety pobranego przez jednostkę masy do wywołanego tym przyrostu temperatury dT (gdy przyrost dowolnej wielkości jest bardzo mały, zamiast symbolu A posługujemy się symbolem d; np. gdy AT—O. przyrost temperatury oznaczamy dr)

Ogrzewanie lub oziębianie dała może się odbywać w różnych warunkach. Szczególne znaczenie mają dwa przypadki ogrzewania lub oziębiania danego ciała, a mianowicie ogrzewanie (oziębianie) dała o stałej objętośd łub pod stałym ciśnieniem.

Gdy proces wymiany depta między czynnikiem i otoczeniem zachodzi pod stałym ciśnieniem, mówi się o dcplc właściwym pod stałym dśnicnkm (<y). Natomiast gdy proces wymiany ciepła między czynnikiem i otoczeniem zachodzi w warunkach zachowania stałej objętośd czynnika, mówi się o ciepłe właściwym w stałej objętośd (ty). Wartość c_r jest zawsze większa niż c_v

^C*-k    (6.8)

^cr

Dla gazu doskonałego stałe jest zarówno ciepło właściwe c_r, jak i c_f. Stały jest także ich iloraz k.

Równoważność ciepła ł pracy. Zgodnie /. prawem Joule’a i Mayera ciepło i praca są równoważnymi postaciami energii. Jeżeli zatem do dowolnego układu zostanie doprowadzona praca L i jako jedyny tego skutek wytworzy się depło, to wywiązane depło Q jest równoważne włożonej pracy.

W układzie SI pracę L i ciepło Q wyraża się w dżulach (J). Dzięki temu można napisać

L-Q    (6.9)

107