Obraz (87)

powinno się odbywać w osobnym i cichym pokoju, najlepiej przy świetle dziennym, ze względu na barwy tablic, które ulegają zmianie w sztucznym oświetleniu. Jeżeli pracujemy w godzinach wieczornych, trzeba zadbać o dobre oświetlenie.

Jak zwykle przy badaniu psychologicznym, należy wytworzyć dobry kontakt z badanym. Dzieciom można powiedzieć, że będzie to interesująca zabawa. Dorosłym wyjaśnia się, że będzie się im pokazywać tablice, które nie przedstawiają niczego określonego, więc można w nich widzieć różne rzeczy i swobodnie mówić, co przychodzi na myśl. Nie ma odpowiedzi dobiych czy złych, a wszystkie odpowiedzi mają dla nas wartość. Należy wywołać chętną współpracę badanego z psychologiem. Przy podaniu I tablicy notuje się dokładną godzinę rozpoczęcia badania, a po ostatniej wypowiedzi - dokładny czas zakończenia, co umożliwia obliczanie czasu badania.

Tablice podaje się, pytając: Co to może być, do czego to jest podobne? Jednocześnie naciska się stoper w sposób możliwie niezwracający uwagi badanego i zatrzymuje się go w momencie, gdy badany zaczyna mówić. Można też mierzyć czas początkowej reakcji (czyli od pokazania tablicy do rozpoczęcia interpretacji przez badanego) za pomocą wyraźnego sekundnika.

Przy podawaniu każdej następnej tablicy robi się to samo, notując czas początkowej reakcji (cz.p.r.). Jeśli badany samorzutnie nie odwraca tablicy, mówi mu się, że może obracać tablicę na wszystkie strony, byle w niej coś widział. Zmiany położenia tablicy notuje się specjalnymi znakami:

^A przy normalnej pozycji, v przy odwrotnej,

< > przy bocznych pozycjach.

Interpretację każdej tablicy zaczyna się zawsze od pozycji normalnej. Zmieniając pozycję, notuje się starannie tę, przy której badany podaje daną wypowiedź.

Tablice podaje się zawsze w tej samej kolejności (od I do X). Po pokazaniu tablicy można czekać jedną minutę. Jeśli w tym czasie badany nie da żadnej wypowiedzi, zachęca się go do tego. Mówi mu się, że może coś widzieć nie tylko w całej plamie, ale także w jej częściach, natomiast nie mówi się o możliwości interpretowania białego tła. Jeżeli przed upływem pierwszej minuty badany oddaje tablicę, nie dając wypowiedzi, przywraca się tablicę do pierwszej pozycji i prosi, żeby w niej coś „zobaczył”.

We wszystkich wypadkach, gdy badany nie udziela spontanicznie wypowiedzi, zachęca się go tak, aby otrzymać przynajmniej jedną wypowiedź na każdą tablicę. Jeśli mimo zachęty badany nie daje żadnej wypowiedzi, to po upływie 2 minut zabiera się tablicę i podaje następną.

Jeśli badany chętnie i dużo mówi, to mu się nie ogranicza czasu, jednak 5 minut na tablicę jest na ogół wystarczające. Badanie osoby dorosłej, normalnej, wraz ze sprawdzeniem trwa, według Piotrowskiego, około 90 minut. W naszej praktyce czas

16

OPIS METODY I TECHNIKI BADANIA