Obrázek (31)

zwolennika określonej opcji, lecz samodzielnie, zależnie od polskiej racji stanu i aktualnej sytuacji, zajmował określone stanowisko i podejmował decyzje. Ta niezależność prezydenta, a niekiedy nieprzewidywalność jego zachowań były solą w oku różnych oponentów i wrogów, którzy nie mogli mu darować, że nie poddaje się presji, że sam dobiera sobie współpracowników, że jest prezydentem autentycznym, nie malowanym. Dzięki swej podmiotowości i niezależności Wałęsa odgrywał przez pięć lat kluczową rolę na scenie politycznej w Polsce, inicjował reformy i przekształcenia w systemie ustrojowym, politycznym, społecznym i trafnie przedstawiał w sytuacjch trudnych i kryzysowych polską rację stanu.

♦    Podmiotowość i niezależność Wałęsy w roli prezydenta nie kolidowały z jego zmysłem realizmu, z umiejętnościami polityczyjni, ogólnie—z tendencją do równoważenia i stabilizacji sytuacji i warunków polityczpych, społecznych, ekonomicznych w Polsce. Wałęsa przestrzegał przed burzeniem ładu państwowego, przed stosowaniem niewłaściwych siłowych metod walki. Podkreślał, że „Polak z Polakiem powinien rozmawiać, a nie bić się”. Koncyliacyjność, ugodowość prezydenta przejawiała się wyraźnie w toku kryzysów i przesileń rządowych, gdy szukał kompromisowych rozwiązań sporów z oponentami, gdy prezentował kilka kandydatur na stanowiska ministerialne. Wałęsa był twardym i trudnym dla przeciwników partnerem, był wszakże politykiem trzeźwym, otwartym na kompromisy, politykiem mówiącym wręcz, źe „on sam może przegrać, byleby demokracja wygrała”v Jak podkreślił to w swym znanym artykule w „Gazecie Wyborczej” Andrzej Szczypiorski (czerwiec 1995) oraz w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” Andrzej Olechowski, Wałęsa pr^zyczynił się do mobilizacji wewnętrznej w Polsce w okresie transformacji ustrojowej i do równoważenia układu sił politycznych i społecznych.

♦    Jest rzeczą interesującą, jak w okresie prezydentury zmienił się styl polityczny Wałęsy. Z przywódcy masowego związku zawodowego, odwołującego się często do tłumu i przesłanek emocjonalnych, Wałęsa stał się prezydentem

Ogólnie jednak biorąc, nowa rola zahamowała jego styl przewodzenia masom i pewnego uwodzenia ich, a nasiliła elementy umiarkowania, rozwagi, kompromisu. W jednej /. rozmów telefonicznych z prezydentem usłyszłem taką wypowiedź: „teraz bardziej się liczy mądrość i kompetencje”. Wypowiedź ta, jakkolwiek ma ogólniejsze znaczenie i odnosi się do okresu budowy nowego ładu ekonomicznego i demo-k racji, wskazuje również na nowy styl polityczny. Ekstrawer-.yjny narcyzm charakteryzujący polityków ubiegających się 11 względy wyborców (termin P. Brauda), występujący w pewny ni stopniu u Wałęsy przed wyborami prezydenckimi 11 )90 r., powiązany z błyskotliwą i lapidarną retoiyką, ustąpi I miejsca przemyślanej taktyce i kompromisowym, pragmatycznym działaniom. Wałęsa mówi: „na każdą okazję mam wiele wariantów”. W tej zmianie stylu może tkwić < /ęściowo przyczyna spadku'popularności Wałęsy w latach 1993- 1994.

<y

wszystkich Polaków; poważnym i dalekowzrocznym ppli-lykiem. Nie oznacza to, że stracił spontaniczność, bezkom-promisowość i energię w sytuacjach walki i starć.

Wałęsę nadal charakteryzują intensywne ambicje polityczne, tendencje do odgrywania węzłowej roli na scenie pi >1 i I ycznej, lecz w miarę j ego dojrzewania ideowo-moralnego 11 v te zostały podporządkowane wewnętrznym standardom it i idealnego. W Ja idealnym Wałęsy w okresie prezydentury <' iitralne miejsce zajmuje wizja skutecznego budowniczego nowego systemu demokratycznego w Polsce oraz polityka łożącego potrzebom obywateli (por. tytuł nowej, trzeciej I lążki Wałęsy, która ukazała się w sierpniu 1995 r.: Wszyst-/" • co robię, robię dla Polski).

♦ Dojrzewanie społeczno-polityczne Wałęsy w okresie pirzydentury łączyło się ściśle z" umacnianiem poczucia ■" Ipowiedzialności za Polskę, jej miejsce w świecie, za bez-pirc/ne przeprowadzenie kraju przez okres przejściowy. W.ilęsa czuje się osobiście odpowiedzialny przed Bogiem i historią za los Polski. On, który walnie przyczynił się do t. 111 ikcji systemu komunistycznego, widzi swoje posłan-

61