P1010246

V M PI R t A D A 48

nocą ssać krew żywych ludzi w Polsce, na Węgrzech, na Śląsku, na Morawach, w Austrii, nawet w Lotaryngii. „Ale nie mówi się o wampirach w Londynie, ani nawet w Paryżu. Wyznaję, że w tych dwóch miastach są spekulanci, poborcy podatkowi, ludzie interesu, którzy podczas pełni dnia ssą krew ludu; to nie umarli, chociaż zgnili. Ci prawdziwi krwiopijcy nie zamieszkują cmentarzy, lecz piękne pałace”. Dalej Wolter nazywał też prawdziwymi wampirami mnichów, tuczących się na koszt ludu³⁶. Ta metafora miała przed sobą długie życie. Już Stanisław Trembecki w poemacie Powązki zamieścił inwektywę przeciwko miastu i jego pałacom:

A gospodarze onych najczęściej bez cudu

Piją krew i żrą ciało jęczącego ludu.

Wydawca traktuje to porównanie jako bluźniercze, „nawet jak na libertyna Trembeckiego niezwykle odważne”³⁷. Również młody Mickiewicz w przeróbce powiastki Woltera, której akcję przeniósł do Nowogródka, pozwolił sobie na śmiałe uogólnienia i przedstawił duchownych wszelkiego autoramentu jako ssących krew ludu³⁸. W Człowieku Śmiechu Wiktora Hugo znajduje się następujący zjadliwy opis: „Istnieją tłuste widma wampirami zwane. Piękna królowa, co zjawiskiem wydaje się tłumowi, a objada corocznie z trzydziestu milionów ubogi lud, cieszy się zwykle takim właśnie dobrym zdrowiem”. Mowa tu o podwójnym niejako wyglądzie księżniczki Jozjany -była zjawiskowa, widmowa, ale zarazem „zjawa ta była różowa, świeża i zdro-

³⁷    S. Trembecki, Pisma wszystkie. Wydanie krytyczne opracował J. Kott, 1.1, Warszawa 1953, s- 39 i 249.

³⁸    Por. A. Mickiewicz, Mieszko książę Nowogródka. (Naśladowanie z Woltera), Dzieła (Wydanie Narodowe), t. U, Powieścipoetyckie, Warszawa 1948, s. 236.

³⁹    W. Hugo, Człowiek Śmiechu. Przełożyła H. Szumańska-Grossowa, t. II, Warszawa 1953, s. 41. “Marek Wydmuch cytuje wyłożoną przez Petera O. Chotjewitza próbę społecznej interpretacji legendy o wampirach: „Może zabrzmi to trochę dziwnie, ale przecież mit Draculi ma charakter na wskroś feudalno-kapi tali styczny i kolonizatorski. Wampir, od którego zaczyna się łańcuchowy proces »wam-piryzacjU, jest z reguły posiadaczem ziemskim, dziedzicem, hrabią albo księciem... Jako pan feudalny korzysta z licznych uprawnień. [...] Wladca-wampir potrzebuje do swego istnienia ludu: do życia niezbędna mu jest ludzka krew - zwykle krew poddanych - oraz pomoc ze strony ślepo posłusznych podwładnych. Są oni tak samo niebezpieczni jak i same wampiry. Spełniają rolę aparatu urzędniczego

-I

w 5pfófc/IE Rrt/FTW

Andrzej Mleczko, rysunek zamieszczony w „Polityce”

4 grudnia 1999 roku