PICT6016

elektryczne, prawo grawitacji czy wreszcie anegdotyczni! historię prawa Archimedesa:

b) śmiałość i inwenćyjność myślenia. Regułę tę najdobitniej wyraził i dowiódł własnym przykładem Albert Einstein - ..nie dokonuje wielkich Odkryć - kto nic bada niemożliwości” - rzekł ów uczony i stworzył swą teorię względności na swe czasy niemożliwą. W humanistyce również jesteśmy uwikłani i ograniczeni tysiącami schematów i rzekomych ostatecznych rozstrzygnięć. Nic bardziej szkodliwego niż w nie wierzyć. Dlatego tak ważna jest następna cecha:

c) krytycyzm i ostrożność. Ojciec nowoczesnej metodologii. Kartezjusz taką zostawił przestrogę: nie należy przyjmować żadnych sądów prócz tych, których prawdziwość jest tak oczywista i wyraźna, że nie można w nie wątpić. Jest to na tyle ważna zasada, że pojawia się u różnych badaczy w różnych postaciach. M. 13tmgc powiada, że w nauce wątpienie jest twórcze, a nie paraliżujące. A jeszcze inny uczony R. Mor-ton uważa, iż ..nauka czyni ze sceptycyzmu cnotę :

d) systematyczność, ścisłość i precyzja - to cechy, którym szczególnie dużo uwagi poświęcił Tadeusz Kotarbiński. Większości reguł dobrej roboty towarzyszą powyższe zalecenia bądź to w charakterze idei przewodnich bądź w charakterze idei wspomagających. „Jasność myśli i oszczędność słów” - to atrybut sformułowań naukowych w opinii T. Kotarbińskiego:

c) wszechstronność i bezstronność odnoszą się do wszechstronnego analizowania przedmiotu badań i bezstronnego osądzania przesłanek i wniosków. Badaczowi nie wolno dyskwalifikować w procesie badawczym ani metody, ani przesłanki, ani wyniku tylko z tego powodu, że nie jest zgodna z regułami metodologicznymi określonej szkoły lub przeczy uznanym prawom lub podważa uznane zasady. Metodologowie marksistowscy nader skwapliwie odrzucali intuicjonizm jako nienaukową doktrynę cpistemologiczną. Spotyka ich zresztą pełna wzajemność zc strony fenomenologów. Do naukowych anegdot należy słynne powiedzenie Hegla - „jeśli przyroda przeczy teorii tym gorzej dla przyrody”;

I) rozległa wiedza o przedmiocie badań - to postulat paradoksalny. Żąda bowiem od nas, abyśmy znali to, co chcemy poznać. Ale to tylko pozory. W istocie chodzi tu o znajomość literatury, dotychczasowych dokonań badawczych i ustaleń treściowych. E.B. Wilson może z przesadą powiada, że sześć godzin spędzonych w bibliotece może oszczędzić

sześciu miesięcy pracy w laboratorium y,_K-uprzednich dokonań ratuje nas często , ^{8 C/}y^tania » poznania drzwi - czyli spełnia bardzo ważnypostur, ^V'_l^yważaniem otwartych także spełnić inną ważną regułę dobre i ^al P^rakseolo8*czny. Pozwala T. Kotarbińskiego w następującym paradok • ^{sformułowan;}l pracz Staraj się nie czynić tego po raz pierwszy *^S w ^,,Cokolwick czynisz -paradoksu zawiera się zalecenie myślowi .^lrcści .^tego pozornego zadania dla poznania środków, sil i klono«17^^^{ma ZamiCrzone}8° czywistym procesie badawczym Tom,,^{P c/ck}ającvch nas w rze-

To główne schematy podstaw badawczych* powania. Nie wyczerpują całej wiedzy o sztuc. k f- ^naukowc8° postę-takiej konieczności. Badacz musi posiadać nv,r naukowych. Nie ma ności - bo to jest warunkiem oryginalności h!w ^Swobody ⁱ samodziel-w nauce ani w sztuce. To co wyżej zebrałem ^    ^mc.^ma P^osl?P^u ani

gr/ymiego kostura w pielgrzymce do prawdy    ^r°’^{ę pie1}'

_chy i usztywniającego postawę.    *    '^{tOrs0lu kr}ępującego ru-

1.3. Owoce poznania naukowego

Pełna i prawdziwa odpowiedź na nvrfc_n;» ^ r i go nic jest łatwa. Poznanie bowiem spełnia żarów ^{l> p}°^znaiI^{ła naukovve}' widualno-psychologiczne, jak i określoną role snoT-^funkcj^{e lndy}’ najpierw pytanie o cele poznania naukowego ^L ^ ^{ostawmy Wl}^

1.3.1. Cele badań naukowych

Pierwsza wątpliwość, jaka rodzi się w teoretycznych rozważaniach o cel poznania naukowego w naukach humanistycznych, a szczególnie w pedagogice - to pytanie, czy powinniśmy badać fakty czy sądy o faktach ? To nie pozorny problem, lecz zasadnicza sprawa dla wartości teorii. Badanie faktów nakłada na nas konieczność ich oceny, interpretacji, przecież subiektywnej. Poznawanie sądów o faktach zasiania ich naturę oraz rządzące nimi prawidłowości.

Weźmy pod uwagę tak prosty przykład, jak kolonie letnie dla dzieci. Poznanie stawki żywieniowej, organizacji dnia, wykształcenia wychowaw-