PICT6026

,    i czasie badały jednak to samo.

chllSal^ralafci Uednolitości podejścia badawczo u ku.

lejnych uczestników badań.    ^ _knichych zasadach empirycznych

Badania    _{nymi rcgu},ami wnioskowania, są niezwykle atnfc.

, posługujących Się    ™ ^gj _kicninku zdarzeń społecznych. is_l0ly

c>'J^n;ł formą poznawa * ^B _howa_WCZych, zależności między zjawiskami, i charakteru proces w    ^ świadomego kształtowania rozwoju

srtsssss-    — .......* '■»

^nikm^CkKol^XTrium podziału badał j«t przedmiot naukowego, nozmnia Źródłem tego rozróżnienia jest istnienie u logice 2 rodzajów pytał: tzw. pytał rozstrzygnięć i pytał dopehtieł. K Ajduk.cw.cz egzem. Łując ich gramatyczny charakter, podkreślał jednoznaczno.* pterw. vvch i wieloznaczno* drugich. Pierwsze zaczynają się od partykuły „czy" i wymagają odpowiedzi „tak" lub ..nie". Drogie zaczynają się najczęściej od wyrazu ..jak” lub podobnie i nic mogą być skwitowane tak definitywną odpowiedzią, dają szansę różnorodnych odpowiedzi, często kontrowersyjnych.    . .

Te dwa rodzaje pytań dają podstawę do rozróżnienia 2 typów problemów badawczych. 1) problemów dotyczących cech zmiennych, czyli pytań o pojedyncze jakby fakty, oraz 2) problemów dotyczących relacji i związków między zmiennymi, czyli pytań o złożone zależności, często tylko hipotetycznie rozstrzygalne. Wyróżniamy zatem:

a) badania opisowe.

. b) badania wyjaśniające.

| Badania opisowe mają za przedmiot pojedyncze zjawiska, indywidualne zdarzenia, których wyjaśnienie może być jednoznaczne, oczywiste. To najczęściej badanie, którego owocem jest opis sprawozdawczy. To różnego typu sondaże i badania statystyczne zbiorowości, które dają fotografię. zdarzenia, zbiorowości. Przykładem takich badań może być skład socjalny studentów, opinie nauczycieli o reformie szkolnej, sposób spędzenia wakacji przez dzieci szkolne.

W tych obrazach zawarte są określone sugestie wyjaśniające. Intuicja badawcza podsuwa wnioski o genezie czy istocie jakiegoś zjawiska, ale

bez odrębnych badań mogą to być tylko domniemania nieuzasadnione empirycznie.

4t

Badania wyjaśniające szukają przede wszystkim związków między cechami, zmiennymi. Są jakby bogatsze w problematykę i zakres tej problematyki. rozstrzygają problemy zawierające co najmniej dwie zmienne. Są wielowątkowe, bo poszukują różnych możliwości wyjaśnienia, poszukują przyczyn głównych i wtórnych, dominujących i uzupełniających.

Wymienione przykłady zostaną sformułowane w tym przypadku inaczej: ...Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zmniejszania się ilości młodzieży chłopskiej na studiach wyższych”. „Subiektywne i obiektywne przesłanki postawy niechęci nauczycieli do reformy szkolnej”. „Rola wychowawcza i kształcąca wakacji wobec dzieci szkolnych".

Powyższe sformułowania, jeśli pominąć niedoskonałości języka autora. zawierają w sobie wiele niejasności. Jakby określają naszą niewiedzę, wymagają namysłu i określonego poziomu orientacji w problematyce. Samo wyczerpanie zakresu tematu przez formułowane problemy jest zabiegiem trudnym, wymagającym dużej znajomości rzeczy, także elementu intuicji bądź fantazji.

IV. Należy wymienić jeszcze jeden typ klasyfikacji badań, gdzie dominującym kryterium podziału jest procedura badawcza, pośrednio metoda badawcza. Z tego względu wyróżnić można:

a)    badania instytucji.

b)    badania zbiorowości,

c)    badania zjawisk i procesów.

Rozróżnienie powyższe zawiera sugestię, iż w jego typologii odgrywają rolę zarówno czynniki organizacyjne, jak i zróżnicowanie przedmiotowe. Wrażenie takie jest uzasadnione poniekąd, tak zresztą jak i wrażenie, że innych procedur badawczych wymagają badania opisowe i zespołowe, badania powtarzalne i zespołowe. Ale w każdym przypadku za okoliczność rozstrzygającą przyjmują kryterium dominujące. Weźmy oto jako przykład badanie placówki wychowawczej, jej struktury, funkcji, efektywności. Dominują tu badania źródeł, dokumentacji, rejestracyjne i opisowe sposoby gromadzenia materiałów. W badaniach zbiorowości dominują techniki kwestionariuszowe, wszelkiego typu testy, skale, eksperymentalne sposoby wywoływania reakcji. Przy badaniu zjawisk rozproszonych często na wielkich obszarach i zbiorowośćiach znowu musimy się uciec do innych metod i procedur gromadzenia wiedzy. Tu dominują sondaże ankietowe, zabiegi statystyczne.