PICT6390

Dokładność uzależniona jest przede wszystkim od znajomości lej r/cezwą

, opanc na laiszywyen ...............'wydaj.

Sie prawdopodobne. Chroni 10 lakżc przed sław,a,nem pytań me,słotnych i _Wa. hych Osobie, „icoricntująccj się w problematyce badawcze,, trudno ukicnmko. wae badania i dokładnie sformułować problemy. / tych względów, każdy _pro. hien, badawczy, jeżeli ,„a być precyzyjnie sformułowany, powinien być wyraża.

wiejskich mają inne aspiracje niż uczniowie miejskich szkól > Pytanie to jest za mało precyzyjne i zbyt ogólne, gdyż nie określa, o jaki rodzaj aspiracji chodzi. Czy np. chodzi o aspiracje edukacyjne, zawodowe, kulturalne czy inne, oraz aspiracje jakich uczniów chcemy poznać uczniów szkól podstawowych, gimnazjalnych. zawodowych czy licealnych. Problem ten sformułowany w sposób bardziej precyzyjny i uszczegółowiony, mógłby przybrać taką formę: „Jaki ro-j i poziom aspiracji życiowych posiadają uczniowie wiejskich i miejskich zkół gimnazjalnych woj. podkarpackiego?”, lub „Czy istnieją różnice w pozio-lic i rodzaju aspiracji życiowych uczniów wiejskich i miejskich szkól gimnazjalnych woj. podkarpackiego?” Wynika z lego, iż zakres niewiadomej w pyta-niu badawczym powinien być tak ustalony, „aby było wiadomo, w obrębie jakiej klasy rzeczy lub zjawisk szukać podstawienia, które może spełniać prawdziwą odpowiedź” [11. Muszyński 1970, s. 182]. Stawiając pytanie należy zawsze założyć. żc przynajmniej jedna z możliwych odpowiedzi będzie prawdziwa oraz jedna fałszywa. Jeżeli tak się nie dzieje, to mamy do czynienia z źle lub niewłaściwie postawionym problemem [K. Ajdukicwicz 1934. s. 15]. Wynika stąd. żc zakres odpowiedzi nic może być zbiorem pustym, co zachodzi wówczas, kiedy formułujemy problem w terminach, niemających swoich odpowiedników w rzeczywistości.

Problematyka badawcza wymaga nic tylko uświadomienia sobie możliwych pytań, na które szukamy odpowiedzi, co wybranie określonego ich zespołu. Chodzi o to, aby zespół owych pytań tworzył pewną całość. Spełnienie tego warunku wymaga, aby formułowane pytania nic tylko różniły się stopniem ogólności, ale były także ze sobą powiązane w taki sposób, iż tworzą wokół głównego problemu badawczego pewien zespół pytań. Zespół taki, powinien nic tylko różnić się stopniem ogólności, ale tworzyć pewien koherentny układ treści koncentrujących się wokół głównego problemu badawczego. I tak np., jeżeli problem główny zawarty jest np. w pytaniu: „Czy w środowisku rodzinnym występuje zjawisko przemocy rodziców wobec dzieci w rozmiarach zagrażających ich właściwemu rozwojowi?” t₀ na problematykę badawczą składać się może zespół ca *•». Pytań szczegółowych, jak: „Jaki rozmiar osiąga zjawisko przemocy

wobec dziecka w rodzinie? : Jakie rodzaje przemocy występują najczęściej w relacji między rodzicami a dzieckiem?’; „Jakie formy przyjmuje przemoc?”; Jakie są przyczyny występowania zachowań krzywdzących wobec dzieci?”.

\V czym przejawiają się skutki stosowanej przemocy rodziców wobec dzieci?".

Dla wyczerpującego naświetlenia tego zjawiska j udzielenia właściwych odpowiedzi, trzeba zebrać znacznie więcej informacji o wszystkich tych zjawiskach i procesach, niż. się to pozornie wydaje. Przy tym. udzielenie odpowiedzi _na pytania szczegółowe, wymaga uzyskania jeszcze szczcgółowszych informacji 1 tak np. w odniesieniu do rodziców, mogą to być informacje dotyczące ich pici, wieku, wykształcenia, statusu społecznego, wykonywanego zawodu, przebytych chorób, itp. Tworzy się zatem zhierarchizowany układ pytań, które dopełniają w pewnej mierze problemy bardziej ogólne a te problem główny. Tc względy przemawiają, aby problemami badawczymi jak i sposobami ich formułowania zająć się ze szczególną starannością.

Niezależnie od znajomości zagadnień objętych badaniem jak i umiejętności stawiania pytań, należy zawsze przed formułowaniem problemów badawczych, zapoznać się z literaturą przedmiotu, gdyż jest ona najlepszym źródłem inspiracji prz.v ich formułowaniu. Krytyczna ocena literatury pozwala poznać aktualny stan badań w tym zakresie, istniejące teorie, podstawowe pojęcia, jak i wykorzystywane dotąd metody badawcze i stosowane narzędzia. Chodzi o to, aby nic formułować pytań, na które już udzielono odpowiedzi. Literatura jest ponadto źródłem z którego można czerpać wiedzę na temat własnych problemów i pytań badawczych oraz hipotez roboczych. W tym min. przejawia się kumulatywny charakter rozwoju nauki [S. Nowak. 1985, s. 35]. Analiza literatury fachowej, z uwagi na wielość ukazujących się w ostatnich latach opracowań, jak i dostępność do materiału, nic jest zadaniem łatwym.

3.4. Specyfika pedagogicznych problemów badawczych

Przedstawione ogólne zasady formułowania problemów badawczych, umożliwiają zwrócenie uwagi na problemy badawcze typowe dla pedagogiki, a ta - c na sposoby i drogi ich rozwiązania. Można wskazać na kilka powodow, dla których ich podjęcie i rozwiązanie jest szczególnie potrzebne. Przede v.szyst m dotyczą one niezwykle złożonej i społecznie ważnej problematyki ^a jaką jest wychowanie. Pedagogika, będąc nauką praktyczną zajmuje sięj* >k waniem związków zależności pomiędzy zmiennymi niezależnymi, ja uai wszelkie zamierzone oddziaływania wychowawcze wpływające na proces wojowy dzieci i młodzieży, oraz zmiennymi zależnymi, które przejawiają w rezultatach tych oddziaływań. Są to relacje swoiste, będące w> ąeznic. p miotem badań pedagogicznych, gdyż związane są z usta entem za c sprawczych dotyczących wychowania.

97