PICT6391

Na specyficzny charakter problemów badawczych pedagogiki rzutuje lalo, rozległość problematyki badawczej. Odnosi się ona zarówno do fiwkcjonoąJS całego systemu oświatowego, jego poszczególnych podsystemów. nt.i„. _szkó) placówek oświatowo-wychowawczych i opiekuńczych. Procesy wychowy' przebiegaj!, w różnych środowiskach: wiejskich .miejskich, zwartych , rozp_ro. szonych jak , w różnych uwan.nkowa.nach społecznych, gospodarczych, śro. dowiskowych. itp. Związane są one także z. dużym zróżnicowanie,,, wewą^fi nyn, badanej zbiorowości, tj. dzieci i młodzieży uczęszczających do różnych typów szkól i placówek oświatowych, ich rodziców, nauczycieli, społeczności

lokalnych, itp.    .    .    .

Problematyka pedagogiczna może i nierzadko jest rozpatrywana w odni_c. sienni do pojedynczych oddziaływań wychowawczych, np. wychowawca chowanck jak i w skali grup społecznych czy całego społeczeństwa. Analiza t_ej problematyki może być rozpatrywana z punktu edukacji formalnej realizowanej w instytucjach szkolnych, jak i szeroko rozumianego środowiska nicszkolncgo, czyli poza ramami edukacji intencjonalnie organizowanej, czyli pozaszkolnej! którą stosują bardzo zróżnicowane formy i sposoby oddziaływań wychowaw-czych. Badania odnoszące się do tycłi zagadnień dotyczą najczęściej warunków matcrialno-bytowych. w jakich instytucje szkolne i pozaszkolne funkcjonują, realizując swoje podstawowe zadania. / tych też względów problematyka ba-dawcza pedagogiki musi obejmować nie tylko zmienne wpływające bezpośrednio na proces kształcenia i wychowania, ale także i zmienne towarzyszące temu procesowi, takie jak: warunki materialne, finansowe, kadrowe, społeczne, środowiskowe i inne.

Nierzadko problemy badawcze pedagogiki odnoszą się do wdrażanych do praktyki nowych metod i sposobów kształcenia i wychowania, innowacji pedagogicznych. reform programowych, strukturalnych czy finansowych jak i weryfikowania ich pod względem celowości i zasadności wdrożenia. Niekiedy odnoszą się one do tak ważnych kwestii społecznych, jak np. upowszechniania wykształcenia średniego czy wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży. itp. Ich ocena i wartość praktyczna jest także ważnym problemem badawczym pedagogiki.

Podejmując badania należy pamiętać, iż. problemy badawcze pedagogiki, są zawsze powiązane z zewnętrznymi i wewnętrznymi uwarunkowaniami wpływającymi na postępowanie i zachowania dzieci i młodzieży, a w szczególności ze środowiskiem społecznym, w którym szkoła bądź placówka oświatowa funkcjonują. Pedagogika zajmująca się ustalaniem zależności sprawczych obejmujących te zmienne, nie może pomijać żadnego z tych czynników. Biorąc pod uwagę swoistość pedagogicznej problematyki badawczej oraz wymienione uwarunkowania, badacz musi określić, czy formułowane problemy badawcze odnosić się będą do cech osobowych uczniów, do ich postaw, zainteresowań, aspiracji, trudności szkolnych, itp., czy do usprawniania dział³¹¹

' ^{WyChOWamCm CZy} * ^d° 'W oświatowych,

“p«yr*iTiS^!_yw hr^““^{w ta}'

!^Ś^^^^s,awowych

1.    Knżdy problem, aby został empirycznie uzasadniony, powinien bvć w snosńK

jasny, dokładny i precyzyjnie sformułowany. "    ⁵ sposób

2.    problemy badawcze powinna cechować empiryczna sprawdzalnej wwała

ji,ea się w możliwość, potwierdzenia ich prawdziwości lub fnlszswoLi ni gruncie badań naukowych.    ^v

3.    Problemy badawcze muszą posiadać wartość praktyczną. Oznacza to że ich rozwiązania powinny być przydatne i użyteczne dla doskonalenia praktyki w tym i doskonalenia procesu kształcenia i wychowania.

4.    Formułowane pytania badawcze muszą wypełniać lukę w istniejącej dotychczas wiedzy. Nie jest to możliwe bez. określenia istniejącego stanu niewiedzy

braków w istniejącej wiedzy. Postawienie problemu badawczego jest logicznym a zarazem i merytorycznym określeniem tej niewiedzy.

3.5. Klasyfikacja problemów badawczych

Pytania, jakie stawiamy w odniesieniu do przedmiotu badań jak i towarzyszących mu zjawisk, dotyczyć mogą dwojakiego rodzaju kwestii.

1. Pierwsza odnosi się do właściwości przedmiotów. W tym zakresie interesować nas mogą ilościowe cechy badanych przedmiotów, czyli ich właściwości mierzalne, którymi mogą być np.: ilość szkół, pomieszczeń dydaktycznych, liczba uczniów w szkole czy klasie, liczba dzieci w rodzinie, wysokość wynagrodzenia, frekwencja uczniów, itp. Problemy badawcze, które formułujemy w odniesieniu do cech ilościowych mogą być ujęte w formie takich przykładowo pytań: „Jaka jest przeciętna liczba uczniów w klasie” „Ilu uczniów dojeżdża do szkół?", „Jaka jest średnia płaca nauczycieli?”. „Hu uczniów uczęszcza na zajęcia pozalekcyjne". Przedmiotem badań mogą być także cechy jakościowe, czyli wlaściw-ości niemierzalne, takie m.in. jak: poziom wykształcenia, pochodzenie społeczne, zainteresowania uczniów, poziom wiedzy, rodzaj wypowiedzi, źródła dochodu nauczycieli, aktywność uczniów, itp. W przypadku cech jakościowych, mogą nimi być pytania typu: „Jakie są związki między oglądaniem filmów o przemocy a stosowaniem przemocy?"; „Jaka jest aktywność społeczna nauezy-^cicli?'\ .Jakie formy współpracy dominują w relacjach szkoła rodzina’. .Jakiego rodzaju zainteresowania cechują uczniów szkół gimnazjalnych?", itp.

-• Druga kwestia, dotyczy relacji między zmiennymi. Badacza może interesować. czy zachodzą związki zależności pomiędzy właściwościami (ilościo-

99