PICT6384

Wskazując na rolę i znaczenie jakościowych badań pedagogicznych, nalepy podkreślić, /c odnoszą się one najczęściej do zachowania i działania osób. u uczniów, wychowanków, nauczycieli, rodziców czy innych grup i zbiorowości Są one związane z codziennymi sytuacjami życiowymi, które przebiegają w sposób naturalny w ich naturalnym środowisku, tj. podczas lekcji, w klasie szkolnej, w grupie uczniowskiej, na wycieczce, itp. Zjawiska te jak i wszelkie procesy odnoszące się do kształcenia a zwłaszcza do wychowania, występują zawsze w określonych interakcjach interpersonalnych i werbalnych, w określą nej atmosferze i zawsze są trudne do precyzyjnego (wymiernego) ujęcia i zinterpretowania. Badania jakościowe stwarzają jednak możliwość zrozumienia wielu zjawisk często mało zrozumiałych lub niezrozumiałych, jak i ujawnienia tych z nich. które są ukryte i które odnoszą się nic tylko do zachowań uczniów, wy-chowanków, nauczycieli czy innych osób. ale także i do działań prowadzących do określonych następstw. Zachowania te zawsze zachodzą w określonym kontekście wywierającym wpływ na to. jak owe postępowanie czy zachowania in-terpretują inni.

Pamiętać jednak należy, że wszelki opis i analiza ilościowa w badaniach pedagogicznych powinna być zawsze powiązana i wsparta opisem i interpretacją jakościową. Dlatego słusznie postuluje się. aby w każdym niemal ilościowym badaniu pedagogicznym nic rezygnować z podejścia jakościowego. Badania takie są szczególnie użyteczne wówczas, kiedy chcemy zrozumieć lub poddać dodatkowej interpretacji dane liczbowe, które zebrano w tym samym środowi-ku. Tc względy potwierdzają konieczność i potrzebę stosowania w badaniach pedagogicznych każdej z dwóch orientacji metodologicznych, jako, że jedna może wesprzeć drugą, poprzez dostarczenie tych informacji, które sama nic jest w stanic pozyskać.

Zadania i pytania

1.    W czym wyraża się pluralizm metodologiczny w badaniach naukowych?

2.    Scharakteryzuj ilościowe i jakościowe metody badawcze.

3.    Jakie zjawiska i procesy są przedmiotem badań jakościowych?

•1. Wskaż na zalety i wady badań orientacji ilościowej i jakościowej.

5.    Na czym polega zbieranie i opracowywanie danych metodami ilościowymi?

6.    Omów podstawowe różnice pomiędzy badaniami ilościowymi i jakościowymi Do znanych metod badań jakościowych, proszę wybrać problematykę badawczą.

S Scharakteryzuj podstawowe właściwości badań jakościowych.

Podstawowe czynności postępowania badawczego

ROZDZIAŁ IV

1. Czynności procesu badawczego

Każde działanie zmierzające do zrealizowania określonych celów jest procesem złożonym, składającym się zespołu czynności następujących po sobie w określonej kolejności. Są one związane m.in. z koniecznością zaplanowania i zorganizowania działań, doborem środków niezbędnych do ich zrealizowania, wykonaniem zadań i dokonaniem ich oceny jak i wyprowadzeniem wniosków i ich uogólnieniem. Zespół tak wykonanych czynności jest gwarancją sprawności. rozumianej jako robienie wszelkich rzeczy w sposób poprawny, skuteczny i efektywny. lak zasygnalizowany zespół racjonalnych działań, odnosi się także do różnych czynności badawczych.

Badanie naukowe jest procesem wieloetapowym składającym się z zespołu czynności badawczych. Powinny one zapewnić w miarę pełne i obiektywne poznanie i wyjaśnienie interesujących badacza zjawisk jak i udzielenie odpowiedzi na postawione pytania badawcze. Zespół owych czynności składa się na tzw. proces badawczy.

W literaturze spotykamy się z różnymi sugestiami i propozycjami dotyczącymi sposobów prowadzenia badań jak i etapów postępowania badawczego. Wynikają one z różnic przyjmowanych w celach badawczych, przedmiocie badań, podejmowanej problematyce badawczej oraz zakresie badań. Zawsze jednak muszą one być tak zaplanowane, aby umożliwiały realizację założonych celów. Na schemacie 5 przedstawiano zespół owych czynności, podejmowanych w większości prowadzonych badań. Mają one zazwyczaj charakter cykliczny i obejmują takie etapy: postawienie i sformułowanie problemów: ustalenie zmiennych i wskaźników; sformułowanie hipotez roboczych, dobór próby badawczej, wybór metod i technik badawczych; sposób przeprowadzenia badań jak i analizę zebranego materiału badawczego. Każdy z wymienionych etapów ujęty w ciąg następujących po sobie czynności, wpływa na kolejny, a wszystkie razem współdecydują o wartości zgromadzonego materiału badawczego, stano-

85