pkm osinski
80

6. Sprzęgła

3SS

Nacisk na powierzchnie współpracujące

AT    /»„

^^m nDb nDbsinn'    (6,37)

siad warunek na nacisk

2Af,sina    2 A/,

* | DtmDbńm “

Włączanie sprzęgieł, w szczególności ciernych, wymaga przesunięcia obracającego się elementu sprzęgła i dociśnięcia tarcz z odpowiednią siłą. Włączanie może być dokonywane mechanicznie, pneumatycznie, hydraulicznie lub elektromagnetycznie.

Typowe sprzęgło wielopłytkowe włączane elektromagnetycznie przedstawiono na rys 6.41. Włączony elektromagnes przyciąga zworę, która zaciska płytki.

6.6. Sprzęgła specjalne

Sprzęgła specjalne obok zadania podstawowego, jakim jest łączenie wałów, spełniają dodatkowe funkcje. Do takich należą sprzęgła rozruchowe. Stosuje się je np. wtedy, gdy rozruch układu napędowego o dużych momentach bezwładności jesi utrudniony. Po włączeniu silnika pozwalamy mu rozpędzić się i dopiero po przekroczeniu pewnej prędkości obrotowej następuje sprzęgnięcie elementów napędzanych z silnikiem.

3

Przykład tprcęgła ; włączaniem bezwładnościowym przedstawiono na rys. 6.42. JM to sprzęgło. w którym elementami ciernymi są szczęki współpracujące z wewnętrzną powierzchnią bębna. Szczęki są przytrzymywane sprężyną. Przy odpowiednio dugą) prędkości obrotowej, sita odśrodkowa pokonuje opór sprężyn i powoduje

6.6. SpratłU łpeejthtc

359

dociskanie szczęk do powierzchni bębna. Przedstawione sprzęgło jest wbudowane w koło pasowe i łączy wał z wieńcem koła.

Sprzęgła bezpieczeństwa mają za zadanie samoczynne rozłączanie walów pr/y wystąpieniu nadmiernego, niebezpiecznego dla elementów maszyny, obciążenia. Sprzęgła bezpieczeństwa mają ustalony maksymalny moment, którego przekroczenie powoduje poślizg. Przykład sprzęgła bezpieczeństwa wielopłytkowego przedstawiono na rys. 6.43. Sprężyny, umieszczone na obwodzie pierścieniu, zaciskają tarcze sprzęgła. Napięcie sprężyn reguluje się śrubami.

Rys. 6.43. Sprzęgło bczpiecKńitwa widopłjrtkowt

Sprzęgła jednokierunkowe służą do przenoszeniu ruchu w jednym kierunku. Włączają się. gdy prędkość kątowa walu czynnego przekroczy prędkość kątową wału biernego. Jeżeli prędkość wału czynnego stanie się mniejsza od prędkości kątowej wału biernego, napęd się wyłącza. W prostych sprzęgłach stosuje się zapadki kształtowe lub cierne. Najczęściej stosuje się sprzęgła deme z łącznikami w postaci kulek lub rolek. Elementy te są rozłożone między bieżniami członu czynnego i biernego. Bieżnie są tak ukształtowane, że przy prędkości kątowej wału czynnego większej od prędkości kątowej wału biernego następuje zakleszczenie się kulek lub rolek (rys. 6.44).

W sprzęgle hydrokinetycznym łącznikiem jest ciecz. Człon czynny stanowi pompa odśrodkowa, nadająca prędkość cząsteczkom cieczy, przepływającym wskutek tego na łopatki turbiny, stanowiącej człon bierny. Zasadę działania i budowę sprzęgła wyjaśnia rys. 6,45. Wirnik pompy stanowi czaszę z promieniowymi łopatkami Wirnik ten połączony jest z obudową i razem z nią napędzany jest wałem czynnym Wewnątrz obudowy znajduje się wirnik turbiny osadzony na wale biernym. Wnętrze obudowy wypełnione jest cieczą. Przy mchu wału czynnego łopatki pumpy napędzają ciecz, która przepływa wprost na łopatki turbiny i poms/u jej wirnik.