Pomidor IX 2009 str 2

warzywa i zboża

18 NATURA I TY

wała się przez blisko 300 lat - jeszcze XVIII-i XIX-wieczni botanicy uważali, że są one niezdrowe, według nich drażnić miały żołądek, powodować omdlenia i apopleksję (zwłaszcza te czerwone), kolki i biegunki. Hodowano je w Europie głównie jako ozdobę ogrodów. Podobnie było w Ameryce: ponoć w czasie wojny secesyjnej, dla przypodobania się królowi angielskiemu, zamierzano nimi otruć dowódcę amerykańskich wojsk powstańczych, Jerzego Waszyngtona. Ale właśnie przez Amerykanów najwcześniej zostały one uznane za jadalne -w XVIII wieku Thomas Jefferson hodował je w swoim ogrodzie w Wirginii jako warzywo. Jednak dopiero wiek XIX przyniósł pełną rehabilitację pomidorów: w 1820 roku niejaki Robert Gibson Johnson ogłosił, że publicznie zje cały koszyk pomidorów, stojąc na schodach sądu w Salem w New Jersey. W wyznaczonym czasie pojawił się tam tłum ludzi pragnących obejrzeć to samobójstwo. Ku ich rozczarowaniu ryzykant nie tylko przeżył, ale i potem przez długie lata miał się doskonale. Odtąd

akcje pomidora wolno, lecz stale pięły się w górę, aż po obu stronach Atlantyku stał się jednym z najpopularniejszych warzyw. Dziś na całym świecie je się go na surowo i w przetworach - Amerykanie zaczęli robić z pomidorów keczup, przeciery i zupy (niejaki Joseph Campbell już od połowy XIX wieku zaczął zbijać na nich majątek). We Włoszech stały się podstawą wszystkich chyba kuchni regionalnych.

Kropkę nad i postawili naukowcy, którzy od początków XX wieku poddają rozmaite odmiany pomidorów szczegółowym badaniom, trwającym do tej pory. Okazało się, że domniemani truciciele zrobili Waszyngtonowi dużą przysługę, potajemnie karmiąc go pomidorami - jest to bowiem warzywo niezwykle zdrowe, a nawet wręcz lecznicze. Ma mnóstwo witamin - jeden średni pomidor dostarcza około połowy dziennego zapotrzebowania na witaminę C osobie dorosłej. Do tego B,, D i E, beta-karoten, kwas foliowy, a także minerały - szczególnie sód i potas, których niedobory objawiają się między innymi skurczami mięśni i nadmierną pobudliwością. A także łatwo przyswajalny wapń (12 mg w 100 g), żelazo, magnez,

warzywa i zboża

Likopen ma wyjątkową w świecie przeciwutleniaczy zdolność gromadzenia się w niektórych narządach i chronienia ich w ten sposób przed chorobami - największy jego poziom zaobserwowano w tkankach okrężnicy, płucach. gruczole krokowym, ściankach jelita grubego, piersiach, macicy, wątrobie oraz w skórze. Organizm nie jest w stanie sam go wyprodukować. Az 85% likopenu dostępnego w naszej diecie znajduje się w pomidorach. Aby dostarczyć odpowiednią dawkę, należy każdego dnia wypić szklankę soku pomidorowego lub zjeść 2 łyżki keczupu. Podobny efekt daje zjedzenie 80 g świeżych pomidorów, zupy pomidorowej lub pomidorowego sosu. 0 dietę bogatą w pomidory powinny zadbać szczególnie osoby z grup ryzyka - między innymi pijące alkohol i palące tytoń, a więc o obniżonym poziomie karotenoidów. Inne źródła likopenu to arbuzy; czerwone grapefruity; suszone morele. Sporo się tez ostatnio mówi o powstającej właśnie w Polsce-w Pobiedziskach koło Poznania - pierwszej na świecie fabryce leczniczego soku z pomidorów, który ma pomagać w walce z rakiem. Produkowany on będzie w oparciu o patent profesora Piotra Chomczyń-skiego, stanowiąc zwieńczenie wieloletnich badań nad fenomenem pomidorów i likopenu.

Zawartość likopenu w 100 g: Keczupu-15 mg Soku pomidorowego-8 mg Świeżych pomidorów-3 mg

Czerwonego grapefruita - 3 mg

Sosu do makaronu-22 mg Zupy pomidorowej-8 mg Arbuza-4 mg Suszonych moreli-0,8 mg

fosfor, miedź, mangan, kobalt, cynk, brom, nikiel, jod, fluor i chrom. Ponadto śladowe ilości alkaloidu solaniny oraz antybiotyk - tomatynę.

Likopen

Najcenniejszym jednakże składnikiem pomidorów jest likopen, najsilniejszy przeciwutleniacz zawarty w pokarmie, który w dodatku nie ginie pod wpływem wysokiej temperatury, zamrażania i innych sposobów przetwarzania. Przeciwnie nawet - poddany obróbce cieplnej staje się lepiej przyswajalny przez organizm! W świeżych pomidorach komórki roślinne zawierające likopen nie są uszkodzone, co oznacza, że organizm ludzki może wchłonąć go niewiele. Podobnie bowiem jak inne naturalnie występujące karotenoidy, musi on zostać uwolniony z produktu, w którym się znajduje, abyśmy mogli go przyswoić. O wiele lepiej jest więc absorbowany z przetworów pomidorowych: soku, keczupu, pasty, sosów, przecieru. W procesie obróbki spożywczej wzrasta jego biodo-

stępność, powodująca wyższe stężenie w osoczu krwi. Dowodzi tego między in-

NATURfl I TY 19