produkty miasta0005

18

Florian Kuźnik

komunalne: oczyszczanie ścieków, dostarczanie wody, gazu itp.¹. Innym ważnym procesem obserwowanym we współczesnych miastach i regionach jest przedsiębiorcze zarządzanie całą sferą usług publicznych, w tym usług społecznych. Miasto przestaje być traktowane jako „urzędowy” dostarczyciel tanich lub darmowych usług. Wdrażane są nowe metody zarządzania publicznego, rodzi się nowy styl zarządzania przedsiębiorczego w miastach i regionach².

Usługi społeczne, nawet jeżeli pozostają poza rynkiem i są świadczone w systemie rozdziału dóbr wedle innych niż kryteria rynku, to i tak wywierają duży wpływ na funkcjonowanie komercyjnej części tych usług. W przypadku dowolnej dziedziny usług społecznych występuje powszechnie swoiste ich uzupełnienie przez usługi komercyjne świadczone przez przedsiębiorstwa publiczne, ale działające w systemie zarządu prywatno-prawnego (komunalne spółki prawa handlowego) lub przez prywatne jednostki gospodarcze. Dzieje się tak między innymi w edukacji - szkoły niepubliczne, ochronie zdrowia - niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, gabinety i spółki prywatne, czyli w sferze usług powszechnie uważanej za zdominowaną przez systemy usług społecznych.

Rynek usług jako lokalny i regionalny rynek produktów miejscowych wykazuje tendencję do rozrastania się i stopniowego wchłaniania usług społecznych. W każdym bądź razie po stronie usług społecznych pojawia się konieczność ich rynkowej weryfikacji. Wstępem do tego jest dobry rachunek kosztów usług społecznych. Jest on niemożliwy do przeprowadzenia bez odniesienia się do cen funkcjonujących na rynku. Sam rachunek kosztów nie stwarza wystarczającej podstawy do uruchomienia racjonalnych kanałów finansowania usług ze środków publicznych. Potrzebna jest jeszcze, a może przede wszystkim, standaryzacja usług. Problem standaryzacji usług publicznych, w tym społecznych, jest niezwykle trudny do przeprowadzenia. W Polsce zaczął on być zauważalny w momencie, gdy wielkie reformy społeczne, w tym edukacyjna i ochrony zdrowia, uzmysłowiły kręgom decyzyjnym konieczność liczenia kosztów, a przede wszystkim efektów, których należy się spodziewać przy wydatkowaniu pieniędzy publicznych.

Rynki lokalne i regionalne

Z punktu widzenia gospodarki miejskiej i regionalnej lokalny i regionalny rynek pracy jest systemem rejestrującym sytuację w dziedzinie zasobów ludzkich jakimi dysponują miasta i regiony. Potencjał ludzki jest tym, którego znaczenie stale rośnie. W miastach i regionach dynamicznych, innowacyjnych potencjał ludzki jest pierwszym i podstawowym potencjałem rozwojowym -czynnikiem sukcesu gospodarki lokalnej i regionalnej. W regionach zacofanych, a także w miastach i regionach podlegających silnym przekształceniom strukturalnym wymuszanym przez konkurencyjne otoczenie posiadany przez nie potencjał ludzki bywa często największą barierą ich rozwoju.

Na przykładach miast i regionów restrukturyzacji sformułować można dwa następujące wnioski:

1)    potencjał ludzki dostosowuje się bardzo (zbyt) wolno do zmian wymuszanych przez otoczenie konkurencyjne i często bywa, przynajmniej w pierwszej fazie zmian, czynnikiem hamującym niezbędne dostosowania strukturalne,

2)    bez informacji z lokalnego i regionalnego rynku pracy nie można ani prognozować zapotrzebowania na nowe kwalifikacje i zawody, ani uruchamiać systemów dokształcania i przekwalifikowań zawodowych.

Ważne jest tu podkreślenie lokalnego i regionalnego wymiaru rynku pracy. W przypadku bardzo szybkich zmian na rynku pracy, i to zmian negatywnych (duże bezrobocie), ludzie zmuszeni są szukać pracy w tym samym miejscu swojego zamieszkania lub w jego najbliższym otoczeniu. Oferty pracy pochodzące z drugiego końca kraju, czyli, krajowego rynku pracy, są często w ogóle niemożliwe do skonsumowania.

Sprawne funkcjonowanie lokalnego i regionalnego rynku pracy, w tym jego integracja z rynkiem usług edukacyjnych, wymaga pojawienia się wielu instytucji rynku pracy. Takie niejako klasyczne instytucje rynku pracy jak: urzędy pracy, biura pośrednictwa pracy branżowe agencje pracy o wielu funkcjach czy jednostki edukacyjne typu zakładów doskonalenia zawodowego są instytucjami, które rejestrują ruch na rynku pracy i/lub uruchamiają szybkie i stosunkowo proste działania zaradcze. Mogą także administrować środkami publicznymi przeznaczonymi na przeciwdziałanie bezrobociu. Strukturalna zmiana na lokalnym i regionalnym rynku pracy i trwały rozwój zasobów pracy wymaga wzięcia pod uwagę nowoczesnych instytucji wspierania rozwoju lokalnego i regionalnego, które są także instytucjami oddziałującymi na lokalny i regionalny rynek pracy. Do podstawowych instytucji można tu zaliczyć:

1

   W Polsce proces ten przyspieszyła ustawa z 20.12.1996 o gospodarce komunalnej, szczególnie jej art. 14, która otworzyła szersze pole dla powstawania spółek gminnych, w tym o kapitale mieszanym. „Dziennik Ustaw” nr 9, poz. 43; zm. „Dziennik Ustaw” nr 106, poz. 679.

2

   J.F. Auby: Management public. Introduction generale. Editions Sirey. Editions Dalloz, Paris 1996, s. 3-17.