produkty miasta0002

12

Florian Kuźnik

Sposób widzenia rynków lokalnych i regionalnych ulega zmianie z chwilą, gdy przestaje się myśleć wyłącznie o produktach przedsiębiorstwa, a wprowadza się do analizy bazy ekonomicznej miast i regionów pojęcie produktu miasta czy produktu regionu (produktu miejscowego). Produkt miasta jest przede wszystkim produktem oferowanym na rynku lokalnym. Często bywa tak, że jest on wyłącznie dostępny na miejscu i niemobilny. Innymi słowy, w gospodarce miasta jest wiele produktów, z których można korzystać jedynie na miejscu. Produkty miejskie i regionalne (produkty miejscowe) pozwalają inaczej spojrzeć na rolę i znaczenie rynków lokalnych i regionalnych jako generatora procesów rozwojowych.

1. Produkty miejscowe

Produkty miejscowe (miasta, regionu) to dobra lub usługi, które są wytwarzane i/lub dostępne w danym miejscu, na warunkach określonych specyfiką tego miejsca. W części są to produkty wykreowane i oferowane nabywcy przez władze publiczne, np. przygotowane do sprzedaży tereny (działki) inwestycyjne. Często jednak w grę wchodzą produkty miejscowe, których „producentem” nie jest władza publiczna. W przypadku produktu miejscowego ważne jest to, że jest on poprzez swoje cechy użytkowe, wartość ekonomiczną czy warunki dostępności przestrzennej nierozerwalnie związany z danym miejscem¹. Miejsce (przestrzeń) tworzy wartość dodaną.

Przykładem produktu miejscowego związanego z regionem poprzez proces wytwarzania jest wino, np. tokaj, szampan. W przypadku tego typu produktów region daje markę. Warunki naturalne oraz kompetencje i kultura wytwórcza miejscowych fachowców są nieredukowalnymi i nie podlegającymi substytucji czynnikami produkcji. W tym sensie, choć wino tokaj czy szampan można nabyć w dowolnym miejscu na świecie, jest to produkt konkretnego miejsca - regionu. Innym wyrazistym przykładem produktu miejscowego jest usługa sanatoryjna. Sama usługa oferowana kuracjuszom w danym, konkretnym mieście może być usługa typową by nie powiedzieć masową dla wielu miejscowości sanatoryjnych. Ważne jest tu jednak to, że jest ona oferowana w konkretnym miejscu, do którego trzeba przyjechać, aby z niej skorzystać, na konkretnych warunkach ekonomicznych.

' Podstawowym zadaniem władzy publicznej jest marketing umiejscowiony (place marketing) wszystkich produktów, które budują wizerunek i wysoką pozycje konkurencyjną miasta lub regionu. Poi P Kotlcr: Places need Place Marketing. W: Marketing and Globalization. Edited by J. f)ado, J.W Wiktor Cracow Universi. y of Economics, Matej Bel University. Cracow, Bańska Bystrica 2000, s. 13-17.

Rynki lokalne i regionalne

Można przyjąć następującą typologię produktów miejscowych - miast i regionów:

Produkty inwestycyjne. Nieruchomości terenowe i kubaturowe (działki, budynki, lokale) - mogą być adresowane do inwestorów miejscowych i zewnętrznych w postaci ofert lokalizacyj no-inwestycyjnych. Są podstawowym produktem lokalnego i regionalnego rynku nieruchomości.

Produkty mieszkaniowe. Mieszkania, domy mieszkalne - są oferowane na rynku lokalnym i regionalnym przez wiele różnych podmiotów, takich jak władze miejskie (mieszkania z zasobu komunalnego), spółdzielnie mieszkaniowe, firmy deweloperskie, indywidualni użytkownicy.

Produkty z dziedziny usług edukacyjnych, zdrowotnych, komunikacyjnych, infrastrukturalnych (komunalnych). Bardzo często mają „nie-rynkowy” charakter. Są oferowane nabywcy po obniżonych cenach, np. usługi z zakresu transportu publicznego, lub bezpłatnie według innych, społecznych kryteriów rozdziału, np. usługi zdrowotne. Podlegająjednak stale procesom komercjalizacji lub koegzystują z usługami rynkowymi w tym samym segmencie usług, np. w sferze usług edukacyjnych, medycznych, rehabilitacyjnych. Są w większości adresowane do ludności zamieszkałej na terenie danego miasta lub znajdującej się w promieniu stałych dojazdów do miasta (tzw. ludność funkcjonalna miasta).

Produkty turystyczne. Nieruchomości do zagospodarowania turystycznego, np. tereny o dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, sportowo--rekreacyjnych, obiekty zabytkowa oraz konkretne oferty spędzania czasu wolnego. Mogą być one oferowane szerokiemu kręgowi odbiorców zlokalizowanych daleko od miejsca korzystania z tych produktów. Nabycie produktów turystycznych nie pociąga za sobą automatycznie konieczności zmiany stałego miejsca zamieszkania. Produkty turystyczne mogą wykraczać poza zasięg rynku lokalnego i regionalnego.

Produkty kulturalne. Dobra kultury, imprezy - oferowane przez miejscowe środowiska kultury. Część produktów kulturalnych oferowanych przez, dane, miejscowe środowisko kultury ma charakter produktu nie związanego z konkretnym miejscem. Dzieje się tak zarówno w obszarze kultury masowej, jak i kultury elitarnej, gdzie często miejsce powstania dzieła lub realizacji imprezy-przedstawienia nie wpływa na jego wartość ani nie różnicuje warunków dostępności do produktu kulturalnego. Miejscowe produkty kulturalne to takie, które albo konkretnemu miejscu zawdzięczają swoje istnienie, np. folklor regionu, albo są oferowane w danym miejscu dzięki miejscowym obiektom, urządzeniom i zespołom artystycznym.