produkty miasta0004

16

Florian Kuźnik

Na lokalnych i regionalnych rynkach produktów firm funkcjonują firmy zlokalizowane w przestrzeni danej jednostki terytorialnej oraz firmy, które zlokalizowane są w innych miejscach przestrzeni i dla których rynek danego miasta czy regionu jest rynkiem krajowym lub międzynarodowym. Dla poszczególnej firmy rynkiem lokalnym jest rynek jej najbliższego otoczenia geograficznego. Dla gospodarki miasta na rynek lokalny składa się ogół transakcji dokonywanych przez podmioty gospodarcze w przestrzeni tego miasta. Podobnie można dookreślić rynek regionalny z punktu widzenia gospodarki regionu.

Posługiwanie się dwoma kategoriami firm czy inwestorów - zewnętrznych i wewnętrznych - jest wstępem do analizy struktury rynku lokalnego i regionalnego oraz natury konkurencji i kooperacji jaka tam występuje. Firmy i inwestorzy wewnętrzni miasta czy regionu stanowią kościec rynku lokalnego i regionalnego. Są tam stale obecni. Swoją siłą ekonomiczną, potencjałem konkurencji oraz swoimi zachowaniami współdecydują o atrakcyjności tego rynku. Im mniejsza firma, tym jest mocniej związana z rynkiem lokalnym i regionalnym. Nie wyklucza to jej funkcjonowania na rynkach krajowych i zagranicznych. Mała firma jest także bardziej uzależniona od udogodnień, których dostarczycielem jest władza lokalna i regionalna. Sektor dużych firm przywiązuje mniejsze znaczenia do rynku lokalnego i regionalnego. Wraz ze wzrostem firmy jej zainteresowania przesuwają się w kierunku rynków krajowych i międzynarodowych.

Firmy i inwestorzy zewnętrzni, w tym zagraniczni, pojawiają się na danym rynku lokalnym i regionalnym bądź samodzielnie, w tym jako konkurencja firm miejscowych, bądź jako partnerzy firm i inwestorów wewnętrznych. Ich wejście na dany rynek wynika z oceny jego atrakcyjności. Możliwość współdziałania z miejscowymi podmiotami gospodarczymi, a także instytucjami ze sfery lokalnego i regionalnego otoczenia biznesu i wspierania rozwoju lokalnego i regionalnego, ułatwia wejście i powoduje większe otwarcie rynku lokalnego i regionalnego.

Rynki produktów miejscowych (miast, regionów) mają zasadniczo wymiar lokalno-regionalny. Wynika to z faktu, że produkt jest „na miejscu”, jest mało mobilny albo w ogóle niemobilny. Można go nabyć jedynie w „siedzibie” producenta. Wyjątek stanowią produkty „wizytówki” oraz niektóre produkty kulinarne i górnicze. Z punktu widzenia nabywcy, rynek produktów miejscowych może być dalekim, a nawet egzotycznym rynkiem. Z punktu widzenia

gospodarki miejskiej i regionalnej rynek produktów miejscowych jest rynkiem o kapitalnym znaczeniu dla zrozumienia i kreowania oddolnych procesów rozwojowych w mieście czy regionie. Jest podstawą uaktywniania się i wzrostu tego, co teoria rozwoju lokalnego i regionalnego nazywa endogenicznymi potencjałami rozwojowymi¹.

Wśród lokalnych i regionalnych rynków produktów miejscowych do najważniejszych należą rynki nieruchomości: gruntów miejskich, mieszkaniowy, lokali (powierzchni) biurowych. Są to rynki, które znajdują się w zasięgu polityki lokalnej i regionalnej. Poprzez politykę lokalną i politykę rozwoju regionu można wpływać na podaż produktów oferowanych na tych rynkach, np. działek budowlanych, mieszkań itp. oraz na popyt i warunki konkurencji, regulując dostępność do terenów i nieruchomości kubaturowych, np. w planach miejscowych, i lokalizacji przedsięwzięć publicznych. Poziom rozwoju rynków nieruchomości - skala rynku, poziom cen nieruchomości - jest bardzo dobrym miernikiem poziomu rozwoju gospodarczego miasta i regionu. W przypadku dużych miast i zespołów metropolitalnych, zmiany cen „lokalnych” nieruchomości są często interpretowane przez ekonomistów zajmujących makroekonomiczną polityką rozwoju się jako wskaźniki rozwoju kraju.

Drugim bardzo ważnym segmentem rynków lokalnych i regionalnych związanych z produktami miejscowymi są rynki usług. W grę wchodzą tu zarówno komunalne i regionalne usługi społeczne, jak i komercyjne. Kategoria rynku w pewnym sensie kłóci się z logiką świadczenia usług społecznych, są one bowiem z natury rzeczy świadczone nieodpłatnie lub po cenach obniżonych. Interwencja „czynnika społecznego” sprowadza się do tego, aby zwiększyć krąg odbiorców tych usług, zapewnić dostępność do nich wszystkim zainteresowanym bądź też zatrzymać jakieś inne niekorzystne procesy zachodzące w przestrzeni miasta czy regionu. Typowym przykładem powstrzymywania niekorzystnych procesów w dużych miastach i zespołach miejskich jest dofinansowywanie publicznego transportu zbiorowego w nadziei, że zahamuje to wzmożony ruch samochodów prywatnych. Usługi społeczne w wielu dziedzinach podlegają procesom komercjalizacji i prywatyzacji. Dotyczy to w pierwszej kolejności usług z zakresu ochrony zdrowia, edukacji, sportu i rekreacji, kultury. Procesom komercjalizacji i prywatyzacji podlegają także tradycyjne usługi

1

F. Kużnik: Koncepcje stabilnego rozwoju lokalnego (możliwości aplikacji w regionach restrukturyzacji gospodarczej). W: Gospodarka przestrzenna miast polskich w okresie transformacji. KPZK PAN, PWN,