psych2

METODY WSPÓŁCZESNEJ PSYCHOLOGII 45

Apercepcji Tematycznej (TAT) Murray’a — badany opisuje obrazki przedstawiające różne sytuacje życiowe; Test Zdań Niedokończonych Sacksa, Sidney⁵a; Test Drzewa Kocha — badany rysuje drzewo. Testy te umożliwiają analizę jakościową, a jedynie w niewielkim stopniu analizę ilościową. Ze względu na ograniczoną możliwość operacji statystycznych, wymagają ogromnego doświadczenia klinicznego od osoby badającej. Mówi się, że w tych testach nie da się kłamać dlatego, że nie jest istotne to, co badany widzi, ale to, co mówi. Ponadto znaczenie diagnostyczne mają nie tylko wypowiedzi, ale również powstrzymywanie się od odpowiedzi (tzw. szoki).

5. METODY ANKIETOWE

Przez ankietę lub kwestionariusz rozumiemy zbiór specjalnie dobranych pytań, na które osoby badane powinny dać odpowiedzi. Sam termin ankieta pochodzi od łacińskiego czasownika inąuirere- dowiadywać się. W języku polskim słowo ankieta jest bardzo wieloznaczne, rozumie się przez nie czasem analizy i badania, w których wykorzysuje się dane pochodzące od osób poinformowanych czy też różnych instytucji. W psychologii ogranicza się zakres tego pojęcia do niektórych technik otrzymywania i opracowywania informaqi. Terminu ankieta używa się nierzadko zamiennie z terminem kwestionariusz. Część psychologów rozróżnia jednak pomiędzy ankietą i kwestionariuszem. Według nich ankieta zawiera pytania otwarte i bardziej ogólne niż kwesiona-riusz, w którym pytania są zamknięte. Poza tym badani w ankiecie odpowiadają na pytania całymi zdaniami i odpowiedzi ich są obszerniejsze niż w kwestionariuszu, gdzie odpowiedzi są skategoryzowane i często wystarczy odpowiedzieć tak lub nie. Różnica też jest w ilości pytań. Ankieta zawiera kilka lub kilkanaście pytań. Kwestionariusz natomiast ma ich nierzadko kilkaset np. kwestionariusz służący wykrywaniu zaburzeń psychicznych (WISKAD) ma 500 pytań.

Aby ankieta czy kwestionariusz mogły spełnić swoje zadanie, badacz powinien zadbać o określone warunki, a mianowicie: poprawne postawienie problemu, operacjonalizację, uwzględnienie istotnych cech badanego zjawiska, ustalenie grupy, sposób opracowywania danych.

a) Poprawne postawienie problemu

Stawiając problem najlepiej nawiązać do jakiejś teorii. Nie znaczy to jednak, że należy w samej ankiecie posłużyć się językiem tej teorii. Sam problem winien być w jakiś sposób teoretycznie uzasadniony w kontekście współczesnej nauki. Chodzi o to, aby nie podejmować problemów, które już wcześniej zostały wystarczająco opracowane. Jeśli ankieta czy kwestionariusz mają zasługiwać na miano narzędzi badań naukowych, winny nawiązywać do rzetelnych teorii