s 276 277

M 0/iia siv obawiać, że po przeczytaniu rozważań zawartych w poprze* «lnich rozdziałach rodzice będą z lekka zatrwożeni. Ta lawina tytułów i zagadnień może wywołać poczucie bezradności. Jak /orientować się w tym labiryncie? Jak postępować? W jaki sposób kierować lekturo dzieci?

Sprawa, na szczęście, nic jest tak Irmina, jak się na pierwszy rzut oka może wydawać, a warta jest uwagi i troski rodziców, len rozdział jest pod* sumowaniom myśli, które przewijały się ju/ w książce.

Wszystko, co było dotychczas powiedziane, wskazuje dobitnie, jak potrzebne jest kierowanie lektura dziecka, jak nie można liczyć na to.że samo (poza nielicznymi wyjątkami) potrafi we właściwy sj>osób korzystać z książek.

Jeśli chodzi o młodsze dzieci, które Jeszcze czytać nic umieją, ^,0 sprawa jest sama przez się /.rozumiała, lecz dotyczy to również starszych, tak już przecież samodzielnych.

Lektura dziecka składa się z lektury szkolnej i / książek, które dziecko czyta niezależnie od programu szkolnego.

Musimy się interesować wszystkim, co dziecko czyta, również i lektur.j szkolna, mimo ze tym odcinkiem czytelnictwa kieruje nauczyciel.

Lektura szkolna zawiera najlepsze pozycje literatury dla młodzieży, wybitne dziełu klasyków i pisarzy współczesnych. Sa to przeważnie utwory zdolne wywołać silne wzruszenie młodych czytelników, książki o wybitnym poziomic artystycznym i bogatej treści, a jednak mimo tych zalet nic zawsze bywają chętnie czytane przez dzieci. Są nauczyciele, którzy |>otrafią wzbudzić entuzjazm do „przerabianych” nu lekcjach utworów, lektura szkolna może okazać się drogą do rozbudzenia umiłowania poszczególnych książek lub autorów, jak wreszcie do obudzenia lub pogłębienia zainteresowania książką w ogóle. Lecz dla wielu dzieci wyraz „lektura" jest równoznaczny / wydaniem wyroku na książkę: lektura a więc musi to być coś nudnego (pewna dziewczynka mówi w czytelni, oddając książkę: „proszę pani, to lektora a ładne!", jakby te dwa pojęcia wykluczały się wzajemnie). Książki te li zęba czytać, czytanie jest w tym wypadku jednym z obowiązkowych zajęć, jest to lektura „przymusowa”, jak mówią dzieci, gdy dobrowolność jest dla nich podstawą przyjemności płynącej z czytania.

Ponadto niechęć dzieci wywołują wymagania związane z lekturą: konieczność zwracania uwagi na wszelkie szczegóły tekstu, konieczność pisania streszczenia lub charakterystyki bohaterów, co sjuawia, że czytelnik nie może poddać się swobodnie emocjonalnemu przeżywaniu treści i że z czytaniem /wiązany jest wysiłek, którego duża część dzieci rmla by uniknąć. Część nawet naprawdę unika, korzystając ze streszczeń udzielanych im przez pilniejszych kolegów.

Do pewnego stopnia można temu zaradzić, stwarzając takie warunki, aby dzieci czytały te książki spontanicznie, trochę wcześniej, zanim staną się tekturą szkolną. Osiągnąć to można bardzo łatwo po prostu książki te powinny być w domu, łatwo dostępne, pożyczono lub kupione. Clmć zawsze znajdą się książki, które i w tych warunkach nie wzbudzą zainteresowania, jednak większość z nich zostanie chętnie przeczytana. To zupełnie co innego wyciągnąć z biblioteki tom nowel Orzeszkowej lub Prusa i czytać je sobie w miarę ochoty, niż w pośpiechu „połykać” na określony termin. Czytanie staje się dobrowolne, nie obowiązkowe, a co za tym id/le lektura wywołuje silniejsze przeżycie.

Przeżycie to pogłębi się, gdy i rodzice wspólnie z dziećmi pi/cezytają te książki w całości (ewentualnie ich fragmenty), gdy sami okażą zainteresowanie treścią książki i jej bohaterami. Wówczas opracowywanie tych utworów w szkole łatwiej stanie się interesującym zajęciem, ukaże nowe myśli i zagadnienia, które pozostały nic zauważone, często i w tych wypadkach, gdy książka była głęboko przeżyta.

Dobrze robi matka, która wieczorem przygotowując kolację prosi swoją Marysię: „Poczytaj na glos Anielkę*', Matka krząta się przy gospodarstwie, mały Jacek wycina z papieru okręty, a Marysia siada przy stole 1 czyta. Matkę podobnie jak córkę oburza lekkomyślność I brak serca panu Jana; i matka, i córka współczują malej Magdzie, obie też nic mogą powstrzymać łez, kiedy umiera Anielka. Lektura lej książki jest dla dziewczynki silnym przeżyciem. Przyjemnie po upływie pól roku powrócić do tej książki w szkole, posłuchać, co o niej powie „pani” i koleżanki.

Znacznie trudniejsza jest sprawa z lekturą pozaszkolną.

Jak dzieci utają różnorodne podejście do książek, tak lóżnorodny >t stosunek rodziców do lektury dzieci. Niektórzy rodzice wiedzą tylko tyle, ze dzieci coś czytają, przynoszą książki ze szkoły i od kolegów, ale jakie są te książki i jakie rezultaty lektury nie wiedzą i nie zastanawiają się. w niektórych wypadkach t braku czasu, w innych z braku zrozumienia wartości książki. Często zdarza się, że rodzice wkraczają tylko wówczas, gdy lektur.1 zaczyna zajmować zbyt wiele czasu, gdy nadmierne czytanie odbija się ujemnie u.t pracy szkolnej. Jeszcze inni dbają tylko «• to, aby w książce nie było „takich rzeczy", rozumiejąc pod tym określeniem sceny erotyczne, a poza tym pozostawiają dziecko samemu sobie. Obok rodziców nie przywiązujących zbyt wielkiej wagi do lektury dzieci spotkać można takich, którzy sprawę tę gorąco biorą do serca i kierują każdym krokiem dziecka, nie zostawiając mu możliwości wyrobienia własnego sądu. Interwencja rodziców idzie tak daleko, iż zdarzają się wypadki, gdy ojciec zobaczywszy, że syn jego czyta Ogniem i mieczem, przerywa chłopcu lekturę („całe szczęście, że przeczytał