s11(1)

LIBERALIZM

154

Ramka 5.3. Interwencja humanitarna w nauce społecznej Kościoła

Kościół dopuszcza interwencję humanitarny w sytuacji niesprawiedliwej napaści na ludność cywilną i braku możliwości obrony bez użycia przemocy lub gdy zachodzi konieczność rozbrojenia agresora. Zbrodnia przeciwko ludzkości nic może zostać uznana za wewnętrzne sprawy danego państwa. Interwencja humanitarna musi być jednak zgodna z zasadami słusznej pizyczyny, wyczerpania dostępnych środków pokojowych, legalności, proporcjonalności i skuteczności. Powinna być ograniczona w czasie i prowadzona pod nadzorem organizacji międzynarodowej z poszanowaniem prawa międzynarodowego⁵⁵. Papież. Benedykt XVI mówił na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w kwietniu 2008 r, ze każde państwo jest zobowiązane do ochrony ludności przed pogwałceniem praw ludzkich i następstwami kryzysów humanitarnych. Jeżeli nie jest w stanic ochrony tej zapewnić, powinna interweniować społeczność międzynarodowa. Interwencja laka nic może być postrzegana jako niepożądana, przeciw nie, jej brak i obojętność mogą przynieść poważne szkody⁵⁴.

praw człowieka stał wcześniej na drodze do interwencji, po zakończeniu zimnej wojny stał się mniej rygorystycznie przestrzegany. Interwencje humanitarne miały miejsce w Iraku w 1991 r., Somalii w latach 1992-1993, Bośni i Hercegowinie w latach 1992-1995, Rwandzie w 1994 r., na Haiti w 1994 r., w Kosowie w 1999 r., Kongu w 2003 oraz Sudanie w 2007 r.⁵⁵

Bezpieczeństwo ludzkie

Bezpieczeństwo ludzkie Otumań security) uznaje jednostki ludzkie i grupy społeczne za przedmiot referencyjny bezpieczeństwa. Koncepcja ta wywodzi się z badań nad pokojem oraz korzysta z dorobku krytycznych studiów nad ⁿ Jan Paweł II. Na Ziemi pokój ludziom, których Bóg miłuje! Orędzie na Świniony DóeA Pokoju. I stycznia 2000r,, w. Jan Paweł II, Swoi nie jesi zamęt.... Warszawa: Akademia Dyplomatyczna MSZ 200). s. 283-285; Piotr Mazurkiewicz, SuneiennoSC paóstwa a porno spotecznoSct międzynarodowej do interwencji humanitarnej, „Cmias. Siuda z filozofii i polityki" 2003. nr 7, s. 98-II9.

^M Przemówienie Benedykta XVI na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych. 18 kwietnia 20081. hilp://papiez.wiara.pPdoc/377806.Przemowicnie-Bencd)ku-XVI na fonim-/groinadzemaOgołncgO.

^M Arkadiusz Domagała, Interwencja kuma/ula/na w stosunkach międzynarodowych, Bydgoszcz, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Brania 2008. s. 93. Działania nulitamc w Afganistanie w 2001 r. oraz w Iraku w 2003 r. nic są kwalifikowane jako interwencje humanitarne. Por. Michael Newman. Ilumaniiarum Intenention: Confroutlng the Contradutions. London: llurit 2009.

Be.tw<«niNK>

UUx

bezpieczeństwem. Postulowały one pogłębienie i rozszerzenie bezpieczeństwa oraz stworzenie warunków, w których ludzie czuliby się wolni od lęku i ubóstwa. Bezpieczeństwo ludzkie dotyczy więc „miękkich* kwestii bezpieczeństwa, takich jak zdrowie i dobrobyt, co różni je od „twardego" bezpieczeństwa militarnego. Jest ono często traktowane jako jeden z czterech nurtów w ramach teorii krytycznych (obok omówionych w rozdziale siódmym szkoły walijskiej, kopenhaskiej i paryskiej)⁵⁴. Lepiej jednak omówić bezpieczeństwo ludzkie w rozdziale poświęconym teoriom liberalnym, odpowiada bowiem głównym założeniom liberalizmu, stawiającym w centrum zainteresowania człowieka, jego wolność, równość i bezpieczeństwo⁵'.

Badacze wyróżniają trzy koncepcje bezpieczeństwa ludzkiego. Pierwsza odwołuje się do liberalnej idei prawa naturalnego i rządów prawa. Druga uznaje, że bezpieczeństwo jest zapewnione przez humanitaryzm, pogłębienie i umocnienie prawa międzynarodowego, zwłaszcza w zakresie przestępstw wojennych i ludobójstwa, oraz przez wprowadzenie zakazu stosowania broni szczególnie niebezpiecznych dla ludności cywilnej. Trzecia postuluje rozszerzenie koncepcji bezpieczeństwa ludzkiego na te dziedziny, które wpływają na jakość życia, to jest kwestie ekonomiczne, społeczne, zdrowotne i związane ze środowiskiem naturalnym⁵*.

Idea bezpieczeństwa ludzkiego zyskała popularność w lalach dziewięćdziesiątych XX w., chociaż jej korzenie sięgają głęboko w historię⁵⁹. Po raz pierwszy pojęcie „bezpieczeństwo ludzkie” zostało użyte w Raporcie Rozwoju ON/, z 1994 r.. w który m stwierdzono, że sprowadzenie bezpieczeństwa do ochrony przed zewnętrzną agresją i nuklearną zagładą pomija uzasadnione dążenia zwykłych ludzi poszukujących bezpieczeństwa fizycznego w życiu codziennym. Bezpieczeństwo ludzkie jest aniropoccn-tryczne, przenosi zainteresowanie z poziomu państwa na poziom jednostki. Obejmuje nie tylko wolność od konfliktów zbrojnych, lecz także od katastrof, klęsk żywiołowych, zanieczyszczenia środowiska, przestępczości, głodu, chorób, represji i naruszeń praw człowieka. Podkreśla wewnątrzpaństwowy charakter przemocy politycznej, jest bezpieczeństwem od * Patrz: Stuart Croft. What Futurę for Security Studia, w. Paul D Williams (icd.), Security Studia An huroduetton, I/>ndon. New York: Routlcdgc 2008, s. 508.

⁵¹ C/ym lat także np. Henry R. Na u, Pcnpecthes on International Relahony Power. Inslituttom. and Ideas, CQ PrcWSAGF. 2009

¹⁴ len Oskr Hampson. Haman Security, w: l^ul D. Williams (red ), Security Studia An Intro-ductuoił. London. New York: Routkdgc 2008, s. 230-231.

⁵¹ S. Ncsl MacFarhnc. Yucn Foong Kl*>ng. Humań Security and tke UN A Cntical łłiuory, Błoommgion; Indiana Unńtrsiiy Press 2006.