s12(1)

LIBERALIZM konsekwencji nagiego pogorszenia warunków życia w domu. rodzinie, wspólnocie i miejscu pracy**.

Bezpieczeństwo ludzkie obejmuje: bezpieczeństwo ekonomiczne, zdrowia, środowiska, osobiste, żywności, wspólnoty oraz polityczne. Poziom bezpieczeństwa w tych dziedzinach może być określony za pomocą takich wskaźników, jak poziom dochodu, dostępność ubezpieczeń społecznych i służby zdrowia czy poziom zanieczyszczenia środowiska (patrz lab. 5.3).

Bezpieczność (securitability) oznacza odporność na zagrożenia, która zależy od zdolności do unikania niebezpieczeństwa i utrzymania poczucia bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia. Poczucie bezpieczeństwa ma charakter indywidualny, jest wynikiem oddziaływania zarówno czynników

Tabela 5.3. Dziedziny i wskaźniki bezpieczeństwa ludzkiego

Bezpieczeństwo	Wskaźniki
Lkoromiczne	stały i satydakcjonujęcy dochćd. pewr»4ć zatrudnienia, ubezpieczenie społeczne
Zdrowia	procent PKB przeznaczony na ochronę zdrowia, subektywne odczucie stanu zdrowia, dostęp do leczenia, subiektywna ocena jakotó opieki medycznej
Środowiska	poziom zanieczyszczenia, zainteresowanie proKemar Środowiskowymi, zdołnoić rządu do rozw wzywania probtcmOw Środowiskowych. gotowoSĆ do inwestowania w cchrcnę Środowiska
Osobdte	strach przed przemoc*, poziom przestępczoSo. działania samodestiukcyjne. wypadki drenowe, skuteczność instytucji bezpieczeństwa
ŻywnoSci	fizyczny dostęp do podstawowe; zywnoSo, jakoSć wyżywienia, udział ZywcSci w bodZece gospodarstwa domowego
Wspólnoty	Stabilność rodziny, pozom zaangażowania we wspPłnoty, sieci społeczne
Pen tyczne	podstawowe wotnoic i prawa człowieka, zawiana co rzędu, sprawnoić rzędu, zaangażowanie w poitykę. postrzeganie korupcji

ŹrOCło. tafria Humtn Otnlopmtnt Report 2002-2002: Humań Security. R>&»: UNDP 2003. s. 20 (modyfikacja wfasna).

¹⁰ UNDP, Humań Deiehpment Report IW. New York: (Mord Urmcnily Press 1994, s. 22-24; Corontission on Humań Security, Haman Security .\'ow - Prutccting and Entpemaing /VopiV, New York 2003, s. 4.

Bwtweztrtsłwo

k«SA.*

obiektywnych, jak i subiektywnych. Wpływ na nie mają indywidualne cechy jednostki, takie jak satysfakcja z życia, poczucie własnej wartości, zdrowie, wiara, bezpieczeństwo ekonomiczne związane zc stałym dochodem, bliskie stosunki i. innymi, zaufanie oraz zdolność do uczestniczenia w sieciach i współpracy z instytucjami.

Osoby z niskim poziomem bezpieczności pod wpływem zagrożenia doświadczają stałego poczucia niebezpieczeństwa, co prowadzi do długotrwałego stresu i paniki. Natomiast osoby posiadające wysoki poziom bezpieczności odczytują zagrożenia jako sygnały ostrzegawcze i szanse, które mobilizują je do opracowania strategii i podjęcia działań zabezpieczających*¹. Oddziaływanie poziomu bezpieczności ilustruje tabela 5.4.

Tabela 5.4. Poziom bezpieczności

Poziom bezpieczności	Postrzeganie sytuacji	Konsekwencje
	zagrożeni, ryzyka	długotrwały stres, wnika
Wysoki	sygnały ostrzegające, szanse	strategie bezpieczeństwa, dratanu

ŻrOCtó: Larwa Humań Oenlopmtnt Rrport 2002-2003: Humań Security. Rga: UNDP 2003, s. 20 (modyfikacja własna).

W tradycyjnych studiach nad bezpieczeństwem na pierwszym miejscu stoi ochrona państwa przed zewnętrznym zagrożeniem militarnym. W perspektywie bezpieczeństwa ludzkiego porządek międzynarodowy nic może bazować tylko na suwerennych państwach, lecz musi także uwzględniać jednostki i ich bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo postrzegane jest jako globalne dobro publiczne. Ochrona przed zagrożeniem zewnętrznym jest konieczna, lecz niewystarczająca. Współczesne konflikty toczą się głównie w państwach rozwijających się między różnymi grupami zbrojnymi. W ostatnich dekadach więcej ludzi zginęło w konfliktach wewnętrznych niż w wojnach międzypaństwowych. Może się zdarzyć, że tradycyjne bezpieczeństwo militarne znajdzie się w konflikcie z bezpieczeństwem ludzkim. Jeden z nurtów debaty w minach bezpieczeństwa ludzkiego, który odwołuje się do opublikowanego w 2001 r. raportu „Rcsponsibility to Protect” postuluje przesunięcie akcentu z prewencji na interwencję⁴*.

' Lania Humań Deoelcyment Report 2002-2003: Humań Security, Kiga: UNDP 2003, s. 19-21. *•’ The Rejponsibihty to Protect. report of the International Commlssioit on Interwntion and State SoocreiffHy, Ottawa: Internationa! Derctopmcnt Research Centrę 2001