s5(2)

LIBERALIZM

rozstrzygały na swoja korzyść. Jeden z badaczy wykazał, że w 28 wojnach toczonych między demokracjami i nicdemokracjami tc pierwsze zwyciężyły 23 razy. co stanowi S2%^JI. Jest to wyjaśniane na dwa sposoby. Argument selekcji stanowi, żc demokracje biorą udział w wojnach tylko wtedy, gdy są przekonane, żc w nich zwyciężą. Argument militarnej efektywności z kolei głosi, żc demokracje lepiej sobie radzą na polu walki, ponieważ są bogatsze, podejmują słuszniejsze decyzje, tworzą silniejsze sojusze, cieszą się większym poparciem społecznym i mają lepiej wyszkolonych żołnierzy”.

Krytycy demokratycznego pokoju z perspektywy realistycznej wskazują, że dane historyczne są niepełne, a inne podejścia metodologiczne nic potwierdzają tezy, ze - przy założeniu niezmienności innych czynników demokracje częściej wygrywają wojny. Nie zgadzają się również z opinią, żc przywódcy państw demokratycznych ostrożniej i w sposób bardziej przemyślany przystępują do wojen. W systemach demokratycznych odpowiedzialność przywódców ma charakter polityczny, łączy się z utratą stanowiska, w państwach autorytarnych zaś odpowiedzialność przywódców ma często także charakter prawny, zagrożenie jest w tym wypadku większe. Zdaniem realistów nic ustrój państwa decyduje o sukcesie lub porażce na wojnie, lecz przewaga siły militarnej i poziom nacjonalizmu.

Zdaniem krytyków korelacja między demokracją i pokojem sprawia złudne wrażenie przyczynowości. Państwa demokratyczne są zwykle zamożne, co może być rzeczywistą przyczyną icłi pokojowego zachowania. Część badaczy twierdzi, że decydujące znaczenie ma rozwój gospodarczy, który oddziałuje bezpośrednio lub stwarza warunki konieczne do oddziaływania demokracji”. Inni dowodzą, że prawo Doyla stosuje się raczej do liberalnych demokracji, w których jest zakorzenione społeczeństwo obywatelskie, niż do demokracji w ogóle, definiowanych według kryterium wolnych wyborów, łeoria demokratycznego pokoju myli przyczynę ze skutkiem, gdyż to nic rozwój demokracji sprzyja pokojowi, lecz brak zagrożenia i pokój sprzyjają wprowadzeniu demokracji. Ponieważ zarówno wojna, jak i demokracja są zjawiskami stosunkowo rzadkimi, niewystępowanie wojny między demokracjami jest wynikiem przypadku, a nic oddziaływania jakiegoś uniwersalnego prawa²*. Słabością liberalizmu jest więc niezrozumienie, żc ¹¹ I„ikc, floHtrfui Poa/nis, $. 24-37. Patrz także Dan Re Her, Allan C. Stam III, Dcmocrocus al War. Princeton: Princeton Unłversiiy Press 2002

^,ł MKhaeł C. Desek. l\rnocnxy and Vntwy, „International Security" 2002. t. 27, nr 2, s. 5~t7. ^J1 Patrz zwłaszcza Miducl Mousscati, HSvard Hcgrc. John O Neal, HcmiIw Wailih ofNorio/u Con-ditiwa tkc IjUruI ftooe. „Europcan Jourr-il of I ntcmatwoal Relatiom" 2003.1.9, nr 2. s. 277-314. •’* I-akc, flw//ai fbciflsts. s. 24-37; David E. Spero, The tnsigflific<utce of the Ubcrat /twe. „International Security* 1994, t. 19, nr 2, s. JO-S6.

Bf.-fiKif.shMj

.tx*c**ł

demokracja może przetrwać tylko po zapewnieniu bezpieczeństwa, chroniona przez silę militarną.

Teoria demokratycznego pokoju wywarła istotny wpływ na amerykańską politykę zagraniczną. Rozszerzenie demokracji stało się zasadniczym celem polityki Stanów Zjednoczonych po 19.89 r., czego rezultatem było rozszerzenie NATO. Jednak próby wprowadzenia liberalnej demokracji w takicli państwach jak Irak czy Afganistan przekształciły się w długotrwałą wojnę. W tej sytuacji badacze postulują zbadanie warunków, w jakich państwa liberalne angażują się w wojny".

Bezpieczeństwo zbiorowe

Bezpieczeństwo zbiorowe jest szczególnym reżimem bezpieczeństwa, który opiera się na zobowiązaniu państw do wystąpienia przeciwko agresorowi w celu obrony ofiary²⁶. Zobowiązanie dotyczy przeciwstawienia się atakowi na któregokolwiek z członków systemu, według zasady „wszyscy za jednego, jeden za wszystkich*. Bezpieczeństwo osiągnięte jest w wyniku uzyskania przewagi połączonej siły członków systemu nad potencjalnym agresorem”. Bezpieczeństwo zbiorowe jest dla przestrzegania prawa międzynarodowego tym, czym policja dla przestrzegania prawa wewnętrznego”. Państwa zobowiązują się do przyjścia z pomocą poszkodowanemu, niezależnie od lego, czy leży to w ich bezpośrednim interesie.

Zalety bezpieczeństwa zbiorowego wynikają z tego, ze potęga zgromadzona według zasady wszyscy przeciw jednemu jest większa od potęgi zgromadzonej w systemie równowagi sił. Umożliwia to skuteczniejsze egzekwowanie sankcji /a naruszenie status quo i zniechęca potencjalnego agresora. Ponadto bezpieczeństwo zbiorowe pogłębia współzależność i wymusza współpracę między państwami, która także przyczynia się do stabilności systemu międzynarodowego.

Reżim bezpieczeństwa to zasady, normy i reguły, które nakazują państwom powstrzymywanie się od działań zagrażających innym. Państwa

^u Pairz szerzej Anna Gcu. Lolhar Brocfc, Harald Muller, Democratic Wtizs. iMtking ai tht Dark Stdc of Derwcraiic Prace. BasingstoŁc: Palgrasc Macmilłan 2006.

^H W czyści lej wykorzystuję Jacek Czapulowicz, Syisein ay nieład BeyK*cieAanv mi(d^mnx!ow UpioguX.XI nieku. Warszawa; Wydawnictw Naukowe PWN 1998. s. 65-73. ^v Richard K BellS, System far Prace or Causa of War'' CoPcctne Security. Arms Cotftrol. and the NaeEunrpt, JnicrnalKxi.il Security’ 1992, l. 17. nr I. s. 9.

⁸ Joseph S. Nyc Jr.. Konflikty mtftbynarodowe. Wprowadzenie do teorii i historii, tłum. Matek Madej, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2009. s. 137.