scanV8

Typowe zapisy po stronie Wn Konta 490 „Rozliczenie kosztów”

Konto

przeciwstawne 700, 760 640 860

Konto

przeciwstawne

502,510, 555 640 860

Lp.    Treść operacji

1.    Koszt własny sprzedaży produktów

2.    Koszty handlowe

3.    Przeniesienie zwiększenia stanu produktów na wynik finansowy

Typowe zapisy po stronie Ma Konta 490 „Rozliczenie kosztów”

Lp.    Treść operacji

1.    Rozliczenie kosztów prostych na:

a)    koszty działalności

b)    koszty rozliczane w czasie

2.    Przeniesienie na wynik finansowy zmniejszenia stanu produktów

Podane schematy ewidencyjne pokazują, jak wielkie znaczenie ma ewidencja kosztów w układzie rodzajowym. Mankamentem tej ewidencji jest brak informacji o kosztach ponoszonych przez poszczególne ośrodki odpowiedzialności (wydziały oraz inne komórki organizacyjne jednostki), a także według kosztu wytworzenia produktów. Ten zakres potrzebnych informacji zapewnia ewidencja w przekroju funkcjonalno-kalkulacyjnym¹⁴⁰.

8.3. Koszty według rodzajów działalności

Dla jednostek gospodarczych prowadzących różnorodną działalność niezbędna jest znajomość wysokości ponoszonych kosztów przypadających na poszczególne jej rodzaje i typy. Wyodrębnienie kosztów w przekroju rodzajów (typów) działalności operacyjnej (produkcyjnej, usługowej, handlowej) i miejsc powstawania kosztów umożliwia obliczenie opłacalności prowadzenia danego typu działalności. Z kolei odpowiedni podział kosztów według pozycji kalkulacyjnych, pozwala na porównanie poziomu kosztów i cen poszczególnych produktów oraz ustalenie ich rentowności.

Jak z powyższego wynika, układ ten spełnia dwie podstawowe funkcje: kontrolną i kalkulacyjną. Grupując koszty w dwóch powiązanych ze sobą przekrojach: przedmiotowym i podmiotowym pozwala na udzielenie odpowiedzi na pytania, na co zostały poniesione koszty zużycia czynników działania oraz gdzie koszty powstały, a tym samym wskazuje, kto jest odpowiedzialny za ich poniesienie. Realizacja funkcji kalkulacyjnej następuje poprzez ustalenie wysokości i struktury jednostkowych kosztów własnych produktów. Liczba i treść pozycji układu kalkulacyjnego nie są ściśle określone, tzn. nie ma obligatoryjnego układu kalkulacyjnego kosztów obowiązującego wszystkie jednostki.

Poniesione przez jednostkę gospodarczą koszty (ujęte do tej pory na kontach układu rodzajowego) zwykle dotyczą różnych rodzajów (typów) prowadzonej przez jednostkę działalności. Z tych względów koszty w układzie funkcjonalnym są w pierwszej kolejności grupowane według typów działalności, a dopiero w dalszej kolejności następuje bardziej szczegółowe grupowanie tych kosztów według miejsc ich powstawania oraz według nośników kosztów (przedmiotów kalkulacji). Do ewidencji księgowej kosztów w układzie funkcjonalnym (według typów działalności) niezbędny jest odpowiedni zestaw kont niebilansowych Zespół 5.

Konta zespołu 5 służą do ewidencjonowania i rozliczania kosztów w układzie typów działalności (funkcji). Na kontach zespołu 5 ewidencja kosztów może być prowadzona w dwojaki sposób:

¹⁴⁰ Z. Messner (red.), Rachunkowość...

169