scanY5

w rezultacie tego samego procesu produkcyjnego, wykorzystującego podstawowy surowiec, otrzymuje się zarówno produkty główne, jak również produkty uboczne. Produkty główne są tymi produktami, które zostały uznane za główny cel produkcji, natomiast produkty uboczne otrzymywane łącznie z produktami głównymi mogą posiadać wartości użytkowe, dzięki czemu mogą być sprzedawane odbiorcom zewnętrznym lub wykorzystywane na potrzeby wewnętrzne jednostki gospodarczej bądź też zagospodarowane (neutralizowane) w inny sposób.

Stosując metody kalkulacji podziałowej odjemnej, ustala się jedynie koszty wytworzenia produktów gotowych. Znając całkowite koszty wytworzenia produkcji łącznej ustala się koszty produktów głównych, przez odjęcie od całkowitych kosztów wytworzenia produkcji łącznej poniesionych w okresie sprawozdawczym, wartości sprzedaży produktów ubocznych, w przypadku gdy te produkty mają charakter towarowymi. Można to zapisać jako:

Kc=K-ip»rn_u,

i- 1

K_c - całkowite koszty wytworzenia produktów głównych,

K - całkowite koszty wytworzenia produkcji łącznej,

p_ui - cena sprzedaży produktu ubocznego i-tego asortymentu,

n_uj - ilość sprzedaży produktu ubocznego i-tego asortymentu.

Tak obliczone całkowite koszty wytworzenia produktów głównych są podstawą do ustalenia jednostkowych kosztów wytworzenia produktów głównych. W zależności od specyfiki tych produktów odbywa się to przy zastosowaniu metody kalkulacji podziałowej prostej lub kalkulacji podziałowej współczynnikowej.

Przykład 8.

Przedsiębiorstwo przemysłowe produkuje z jednego surowca i w jednym procesie technologicznym produkt główny A oraz trzy produkty uboczne B, C, D. W okresie sprawozdawczym wyprodukowano:

1000 t produktu A,

250 t produktu B,

200 t produktu C,

150 t produktu D.

Biorąc pod uwagę dane techniczne dotyczące surowca i produktów, ustalono następujące współczynniki określające stopień partycypowania wytwarzanych produktów w wartości zużytego surowca:

produkt A - 0,80, produkt B - 0,10, produkt C - 0,05, produkt D - 0,03,

straty technologiczne surowca - 0,02.

Cały proces technologiczny obejmujący wytworzone produkty przebiega! w okresie sprawozdawczym. Koszty tego procesu kształtowały się następująco:

•    koszty wspólne 4.197.500,-,

•    koszty związane bezpośrednio z wytworzeniem z poszczególnych produktów: produkt A - 100.000,-

produktB - 1.000,-produkt C    - 2.000,-

produkt D    - 7.500,-

Ceny zbytu produktów ubocznych kształtowały się odpowiednio 530,-, 290,-, 250,-.

196