scane5

13.2. Wstępna analiza bilansu

Zasadniczą ocenę sytuacji finansowej jednostki gospodarczej poprzedza najczęściej wstępna analiza sprawozdania finansowego. lej podstawowym celem jest zbadanie struktury składników sprawozdania finansowego oraz określenie zmian zaistniałych z okresu na okres w sytuacji majątkowej i finansowej firmy. Tym samym wstępna analiza częściowo umożliwia wyciągnięcie wniosków w zakresie funkcjonowania jednostki w przeszłości i prognozowanie tendencji rozwoju w przyszłości. Jest szczególnie przydatna w sytuacji, gdy nie posiadamy szczegółowej wiedzy na temat sytuacji i wyników finansowych jednostki gospodarczej.

Bilans w syntetyczny sposób ilustruje rezultaty decyzji gospodarczych zaistniałych w przedsiębiorstwie do dnia jego sporządzenia. Tym samym jest obrazem sytuacji majątkowej oraz kapitałowej przedsiębiorstwa. Wstępna analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje:

•    analizę pionową,

•    analizę poziomą.

Czytanie bilansu w układzie pionowym polega na określeniu i interpretacji struktury majątku oraz źródeł jego finansowania. Analiza aktywów w układzie pionowym obejmuje w głównej mierze określenie i ocenę ich struktury oraz zmian, które w niej wystąpiły w ciągu badanego okresu. W tym celu wykorzystuje się zwykle trzy podstawowe wskaźniki:

•    wskaźnik udziału aktywów trwałych w aktywach ogółem,

•    wskaźnik udziału aktywów obrotowych w aktywach ogółem,

•    wskaźnik unieruchomienia majątku.

Wskaźnik udziału aktywów trwałych w aktywach ogółem w istotny sposób zależy od specyfiki branży, w której działa jednostka gospodarcza. Jest on relatywnie wysoki w branżach kapitałochłonnych (np. górnictwo, hutnictwo). Niski poziom tego wskaźnika świadczy o elastyczności przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten ma następującą postać:

_w__aktywa trwałe

aktywa ogółem

Wskaźnik udziału aktywów obrotowych w aktywach ogółem jest również zróżnicowany branżowo i przyjmuje postać:

_ aktywa obrotowe aktywa ogółem

Wskaźnik unieruchomienia majątku informuje o stopniu elastyczności przedsiębiorstwa w dostosowaniu się do zmian rynkowych¹⁶⁵. O małej elastyczności przedsiębiorstwa w przeprowadzaniu zmian restrukturyzacyjnych świadczy wartość tego wskaźnika przekraczająca 1. Symptomem większej elastyczności w dostosowywaniu się do zmian rynkowych jest wartość wskaźnika niższa od 1. Poziom tego wskaźnika jest ściśle uzależniony od charakteru działalności przedsiębiorstwa. Inny będzie w przypadku firmy produkcyjnej, inny w handlowej, a jeszcze inny w firmie świadczącej usługi. Oblicza się go według wzoru:

aktywa trwałe aktywa obrotowe

¹⁶⁵ W. Gabrusewicz, Analiza finansowo przedsiębiorstwa, Poznań 1997, s. 149.

256