scs3

uwagi odnoszące się do sposobu przeprowadzenia zajęć podane są we wstępie do części konwersatoryjnej.

Należy żywić nadzieję, że niniejszy podręcznik ułatwi w znacznym stopniu młodzieży studiującej systemem stacjonarnym i licznym rzeszom nauczycieli Mndnt|;|i v< li tu•< nu nu wymienionych wyżej kierunkach zdobywanie i utrwalani' poti ■ hm | wmby w /al'ieMe gramatyki języka staro-ecrkicwno-slowiair.kii po m tb i......wmiwi vm

Dziękuję serdecznie recetizenloni pi.u\ dm di Imb l wie Śladowskiej i prol. elfowi hal). Leszkowi Moszyńskiemu i > eimc uwagi, które pomogły mi wprowadzić szereg poprawek i uzupełnień dii podięt znikli.

Czesław Bart ul a

PK/.IiDMOWA DO WYDANIA II

Pierwsze, wyczerpane już, wydanie Podstawowych wiadomości z gramatyki storo-ceckicrono--słovd,niskiej na tle lun ównomcżytu /. r. i ejH i zostało przyjęte dobrze i przychylnie zarówno piz.cz nauczycieli akademickich, jąk też przez studentów biologii polskiej, rosyjskiej i słowiańskiej.

Obecne, drugie, wydanie podręcznik:! jest zasadniczo nic zmienione. Przeprowadzone zostały w nim tylko konieczne poprawki zauważonych błędów literowych i wyrazowych, na które także wskazała p. Barbara Galas w swojej recenzji zamieszczonej w i. zeszycie ,,Poradnika Językowego” z r. 19X3, s. 71—75.

Ze względów technicznych nie można było uwzględnić wszystkich postulatów i wprowadzić szeregu poprawek tekstowych, między innymi uzupełnień danych bibliograficznych. Warto tu jednak wskazać przynajmniej na dwie następujące nowsze pozycje dotyczące gramatyki scs. i problematyki cyrylomctodiańskicj: t) R. Ailzel miii ler, Alibulgarischc (h iiunnotih ais Ihiijiilmnig in dic shnńsche Sprać hunsscuschdft, IJ. W. Weiher, brciburg i. Br. 107S; 21 L. M o s zyńs k i, \\’'stęf) do filologii słowiańskiej, PWN, Warszawa 1984.

Dziękuję serdecznie tym wszystkim, zwłaszcza p. Barbarze Galas, którzy wypowiedzieli swoje uwagi o podręczniku; pomogło mi to w przeprowadzeniu w nim niezbędnych poprawek.

Czesław Bartola

RK/.LDMOWA DC) WYDANIA III

W wydaniu tym zostały wprowadzone tylko niezbędne, niezbyt liczne poprawki i uzupełnienia.

Składam serdeczne podziękowanie Pani Redaktor Janinie Zondek za pieczę nad poszczególnymi wydaniami podręcznika.

Czesław Bartola

ó

c /, ijft O r i !•: u w s z a WIADOMOŚCI OGÓLNE

O JĘZ\ KU S

I’ARO-CERKIE WN O-SŁO WIANSKIM

§ 1. Z dziejów języka scs., działalność Konstantyna-Cyryla i Metodego

no oraz warunki społeczno-polityczne misji wielkomorawskicj dymi |jrzeilstawieielami byli bracia Konstantyn-Cyryl i Metody, ey, pochodzili z miasta Solimia, czyli z greckich Salonik, dru-Kunstantynopolu (Carog rodzie, Bizancjum) bardzo ważnego ośrodka życia politycznego,] gospodarczego i kulturalnego w państwie biząjityńskim.

W cdii lepszego y.roziiijnicnin zagadnień związanych z tzw. językiem scs., czyli najstarszym językiem literackim Słowian, należy przynajmniej w zwięzłym skrócie ukazać tło historyc: w IX w., której glóv Obaj bracia, («r giego po stolicy —

Ojciec braci, Leon,

piastował wysoki urząd oficera cesarskiego, tzw. drongariosa,

i był człowiekiem zamożnym. Istnieją domysły, że ich matka, Maria, była Słowianką. Sam Sołuń był zatrjicszkaly przede wszystkim przez (Leków, ale okolice najbliższe zajmowali Słowianie, którzy już od VI w. n.e. przybywali stopniowo na Bałkan. Bracia stykając się )d najmłodszych lat ze Słowianami, poznali bardzo dobrze ich język i tym językiem zapewne mówili.

[ Konstantyn-Cyrld i Metody otrzymali staranne wychowanie w domu roclzi-cielskim, w którym! było Siedmioro dzieci. Przeszli oni przez wszystkie możliwe naówczas stopnie wykształcenia podstawowego, średniego i wyższego. Uczyli się najpierw w rodzinnym mieście, a następnie studiowali w stolicy cesarstwa. Starszy brat, Metody, przez pewien czas pełnił urząd naczelnika, tzw. archonta, w jednym z okręgów slowiańsl ich. Niedługo potem wstąpił do klasztoru na górze Olimp w Di-tynii (Azja Mniejsza) i w tym centrum życia zakonnego oraz naukowegooddawaj się studiom nad księgami. Młodszy, Konstantyn, pilnie studiował teologię, filozofię i pisma Ojców Kościoła, bo przyjęciu święceń kapłańskich przez pewien czas był bibliotekarzem przy JuUedijze św. Zofii w Konstantynopolu, a następnie na krótko osiadł w pewnym klasztorze nad Bosforem. Powróciwszy stamtąd do stolicy poświęcił kilka lat działalności nauczycielskiej w akademii cesarskiej, gdzie wykładał filozofię. Odtąd już przylgną:! do niego przydomek „Filozof”.

\y Zanim doszło do misji wielkomorawskicj,/obaj bracia odbyli szereg ...wypraw i podróży misyjnycjy^a nadto uczestniczyli w poselstwach wysyłanych do różnych ludów przez cesarza! bizantyńskiego. Tu warto wspomnieć, żc w czasie jednej z takich wypraw, mianowicie do Chazarów, zatrzymali się w greckim mieście Chersonie i tam nad morzem dokonali odkrycia rzekomych szczątków św. Klemensa, jednego