SDC10997

języku scs. najczęściej m okresie ulegali ros. dobryj, poi

.. ,_{cc spr}o,vjd« »'f ^{z r}^"'-^{v d}» ""

* w funkcji .*«*»iko«rj.    _funkcji pny<U*ko_Wcj »• łych _u, £

_nL*tkirh trzech liczb, z pozz t,m t**    ,_mio< (osobę, rzecz). 1,1,,    <*.

;Z„ przymiotnik oMU    prayMady:

|„b pojzwizjący «t p° “ ^P'‘    ■.„ęiczyz.nz (n.^) J«t stary ; --r„„

funkcja orzecznika:    ^ ._(fz,_{ccko jC}st małe itp.;

debitu (łotu) jest miody./oojr    ^ ._jakii stary mężczyzn _{;l (}

JT£ Ctr—jT— «-    • - ** ....... 5

.....

ZZSSi!^*^ m r", **£ * -•'•■.    '‘^k    « »

z pmmiotmii r.i. - «edlug deklinacji 11/ — twardej lub miękkiej, p„_r ^ jak inM, jak Jula itp.

2)pdmiina złożoną (zaimkowa) powstała przez policzenie form rzeczownikom k

(prostych) przymiotnika z formami zaimka tzw. anaforyczncgo *jb. *ja, *j_e (_?C)^

$ 13, h). Rola tego zaimka jest tu podobna do roli rodzajnika (artykułu) w ję_Xyl ' niemieckim: Jer, Jie, Jas, francuskim: le, la i angielskim: the. W odróżnieniu j_c j , .^J od współczesnych języków zachodnioeuropejskich wymieniony ps. i scs. zaimek ** „rodzajnik" stał po przymiotniku, był więc postpozycją,, a nic propozycją, p_0r Jobnjs męik, nicm. Jer gule Mann itp. Trzeba tu dodać, że z dawnych zai wykształciła się grupa rodzajników post pozycyjnych w języku bułgarskim i ° iońUm. np -u (.ot), -u, po_r, _(nth, (p_mrkot) •_C2|'₀wick\ ienata W zona, Jeteto dziecko' itp.    ^bicta,

Formy odmiany złożonej przymiotnika używane były w ps i scs i

kiedy przymiotnik miał być orzydawk* do    -t ^{P    g ły w6w}«*.

fwoł>ę. rzecz) znany łub bliżej określony np • ,v ?^z™^czW*go przedmiot

■J—    i’f ^    r^r,-™“ t.ilu ■ ■«,

dwT_v u    » -X np. rfoW

■zdiua uę    ,™ P*J»Wnie Miońoenic -y, pr^chodzT ^

^    **** ^fa"‘* Podb^W,    •    • ^{6): 0Sta,nia} fornU

®    ^rnoic *“kic o odróinkt*

z kolei mogła ulec ściągnięciu w formę dobrogo. Podobny proce* zachodzi w typie miękkim odmiany złożonej.

c)    W I) sg. m. \ n. obok formy typu dobrujemu można spotkać Johruumu i dóbr u,nu, co jest wynikiem podobnych zmian jak w G sg.: dobrujemu £ *dobrutmu > do-bruumu dobrumu. l ak samo jest w typie miękkim, por. pfśujemu > ^mpfśuemu $>

5= pfsuumu ^ pflumu.

d)    A sg. m. jest równy N sg. lub G sg. jako przydawka do rzeczownika męsko-osobowego (por. G w funkcji A u rzeczowników), np. viźdq staryjb gradb, ale tiźdą staryjb mqzb lub visdq star aj ego (staraago) mqsa itp.

c) W L sg. m. i n. forma złożona typu dobrijemh może po asymilacji i ściągnięciu przejść w formę dobrłmb. W typie miękkim zakończenie -ijcmt, może przejść w -ijimu (-iimb) i w rezultacie zrównać się z formą 1 sg. (zob. niżej), np. pHijems ^ pfłijimb.

f)    W szeregu form nastąpiło skrócenie o jedną sylabę, tzw. hapfalogi?, rryH wyrzucenie -jc- ze względu na powtarzanie się elementu -j- w bliskim sąsiedztwie, por. Ci, D, I. sg. f., G-L du. wszystkich rodzajów, np. dobryję < * dobry jeję, pł-lęję *p&tjm, dobriji s$ *dobrłjeji, pfśiji ^ •płlijeji, dobruju s$ •dobrujeju, pf-iuju < •płłujeju itp.

g)    W I sg. f. uogólniło się wtórne zakończenie -ojq, -ejq zamiast oczekiwanego -qjq, które trafia się tylko sporadycznie; forma na -ojq, -ejq zrównała się zatem z formą rzeczownikową, ale przez to odróżniła się od formy A sg. na -pję, por. I dobroję, płieją, A dobry ją, pHąją itp.

h)    W formie G pl. zaszły podobne zmiany jak w N sg. m., tzn. przejście s w y, a h w i przed j, zanik j oraz kontrakcja, por. dobry i y* ^ dobryjiys ^ dobryr/s > do-bry/b, pttbjiyz ^ pfśijiyz ^ ptŚii-yb ^ P^yb itp.

i)    W kilku innych formach uogólniła się część tematowa przymiotnika na -y-, do której dochodziły formy zaimków stając się wtórnie końcówkami, por. I sg.

m. i n. dobryjimb zam. dobrombjimb, pfśijimb zam. pfśembjimb, D pl. dobryjimb zam. dobrombjimb (m., n.) i dohrambjimb ((.), pfśijimb zam. pfśembjimb (m., n.) i płlamhjimb (f.), 1)-1 dobryjima zam. dobromajima (m., n.) i dobramajima (f.), płliijima zam. pfSema-jima (m., n.) i pfŚamajima (f.).

Wprowadzenie -y-, -i- w wymienionych przypadkach można częściowo objaśnić wpływem tych form, dla których -v-, -i- było właściwe, por. A pl. m. i f. typu twardego dobryję, I pl. tn. i n. obu typów dóbryjimi, pfśijimi. Dodatkowo wpływać też mogły formy N, A, V sg. m. i G pl., w których w położeniu przed j powstało y z & oraz i z 6 (zob. przykłady niżej, s. 66, 81). Rozwój tych form polega ogólnie na tym, że fleksja przenosiła się stopniowo na koniec wyrazu, natomiast wewnątrz wyrazu po zrośnięciu się przymiotnika z zaimkiem wytworzył się nowy temat na -y- oraz -i-. W dalszym rozwoju powstałe w powyższych formach grupy -yji-, •ijij ulegały ściągnięciu po zaniku j, por. I sg. dobryjimb 2 dobryimb $s dobrymb, pfśijimb pf-liirrib ^ pfśimb itp.

j)    Na koniec charakterystyki fleksji scs. przymiotników trzeba dodać, ze me zaszły żadne zmiany w zakończeniach następujących przypadków: N sg. f.. np. dabraja, por. ros. dobrajrr, N, A. V sg. n., np. Jobroje, por. ros. Jobnp-, A sg. f.. np. dabreń; N, A. V pL f.. np. dobryjc, N-A-V pl. n.. np. Jobraja. N-A-\ du.. np. dobraji. (m.), dobriji (f., n.).

63