SDC11001

'diisza jest większa (ważniejsza) od pokarmu (pożywienia)*; tflo (domyślne; *sth Me) adeidą 'ciało (jest większe, ważniejsze) od odzienia .

o Przeprowadzić analizę słowotwórczą i inorfcmową przymiotnika p<xhod-

nogo.

Przykład: mketnkoje:

podstawa słowotwórcza: nebes-. por. neh-o, (I sg. nehrs- (temat) formant złożony: -isko-jt, por. przymiotnik nebes-iski, nebesiska, nebesuko mor teiny: *eh- 4 -es -isk-    -o    j*

i l l i *

rdzeń suf. suf, końcówka zaimek anafor. (wtórny suf.)

7 Porównać odmianę przymiotników w jęryku scs. z odmianą w języku polskim i rosyjskim.

k Scharakteryzować pozycję j " systemie fonologie!nym scs. i ps.. wskazać na ważniejsze grupy samogłosek i spółgłosek z j. a zwłaszcza na palatalizację przez j, e Qb}*śnić grupę it pochodzą z fj i k'f oraz — z Jj.

Prx\ kłady do objaśnienia w związku z pytaniem $ i 9 (w kolejności występowania w tekście):

mltń takoóczcntc di * -:/i; Jf nie całkiem jednoznaczne, por etymologię min ś $ •«u> i    ś •mity*:    ^ ">ęż^po;    pii/ę ^

por fśłti.    ‘karmić’; oirzię ^ * odęty. por. odfti. o<#/p, <*#/>« i odłzty

edeideij ś ^moJeJrę. •odetyh; Sit 'jeiełi' < •*/> (prawdopodobnie); wo/fr/ę ^ -no. (•a.wż/jóp), por. małn ^ *»ok/s. poi. moc, ros. aoć. łac. *ojr. gen. noctis. Uwaga: w związku z objaśnieniem niektórych wyrazów warto niekiedy wyzyskać materiał porównawczy zawarty w słownikach etymologicznych języka polskiego A Brucknera i K. Sławskiego i rosyjskiego, np. M. Yasmcra.

KONWERSATORIUM VI § 17. Liczebniki i ich odmiana

a Licłrboiki fłowor

1) Liczebnika: m. jedtm (rzadziej *<&**), f. jędrna (jędrna). n. jedno (jed%m\ ^rv    f- i n- dsmł (ahT), m trtjt (Crwiri, f. i n. tn, m. Utyte {ł*tyre\ f. i n.

Utyri (Siiynj łączą się s rzeczownikiem na zasadzie składni zgody, podobnie iak prniMotnłi. np.: jedni męż%, jedna :ena. jedna łędc. dna męia. duł iemł, dni łqdi (duału); ttije, Jrtyee mąii; tn, ietyti ieny\ tri. łetyri ćęJu (pluralis) ttp.

Odmiana hczcbmka jedni. -a. -o jest zgodna z odmianą zaimka twardotema-towrgo ta. ta. i» (zob § 35. b), por. G ag. m. i n. jednego. G sg. f jednej^ itd fbdobcae według zaimka la, ta. u odmienia się liczebnik dna. di te (<**. ^ ¹ /^llł ** *P»W>y jest tylko do liczby podwójnej ze względu na swoje ““ł formę posiada łączące się z liczebnikiem rzeczownik

<** I W. aV

Liczebnik trije, tri odmienia się według rzeczowników deki. IV i posiada tylko liczbę mnogą; liczebnik Utyte, Utyri ma odmianę częściowo według deki. V, spółgłoskowej rzeczowników z tematem -r-, częściowo według deki. IV, z tematem -i-, również tylko w liczbie mnogiej (zob. § 38. b).

2)    Liczebniki 5 - 10, tj. petb, iestk, sedntb, otm*, derę/*, detętb, oznaczają pojęcia rzeczownikowe zbiorowe (tzw. collcctiva) i pełnią funkcję przydawki, łącząc się na zasadzie składni rządu z rzeczownikami w formie G pi., por. pę/* ylfb\ 'pięć (piątka) chlebów*, o pę/i ylłbb ’o pięciu chichach* itp. Odmieniają się one według deki. IV rzeczowników o temacie -i- r.ż., a więc jak kostb, tylko w odmianie derę/* < pic. •JeJtipt- widoczne są ślady dawnej odmiany spółgłoskowej na -/-, por. L sg., N pl. dr*ę/e, O pl. derę/* (zob. § 38. c).

3)    Liczebniki 11-19 były tworzone w ps. i scs. przez połączenie liczebnika /fdfits, data itd. z wyrażeniem przyimkowym L sg. na derę/e *na dziesięciu, plus dziesięć’, por. yedin* (jedina. jedino) na desęte 'jedenaście*, dira (divJ) na derę/e 'dwanaście* itd. Ten dawny charakter zestawień liczebnikowych uległ zatarciu w językach słowiańskich na skutek różnych zmian morfologicznych i fonetycznych; z wyrażenia przyimkowego na detale pozostało tylko zakończenie liczebnika, por. poi. -naicie, np. dwanaście, ros. -nadcaf, np. dtenadcaf itp.

W liczebnikach 11-19 odmianie podlega oczywiście tylko pierwszy człon zestawienia. który zarazem łączy się jako przydaw~ka z rzeczownikiem, np. d*ca na desęte Sasa 'dwanaście godzin', dbci na desete godinf *ts.*, r* dstłma na desęte uimi koma (apostolemu) *x dwunastoma uczniami (apostołami)’, na dbtoju na desete pehtolu *na dwunastu tronach’ itp.

4)    Liczebniki dziesiątkowe, tj. 20 - 90, tworzył)* się przez połączenie jednostek 2 - 9 z odpowiednimi formami liczebnika derę/*, tak jak z rzeczownikiem. np. d,ca desęti (wyjątkowo dita desgtł) *20*. trije lub tri deigti *30*. Utyte lub Utyri desete (-/i") *40*. pę/* deseń '50* itd.

Dziesiątki wraz z jedność i ami wyrażało się wprost przez połączenie odpowiednich liczebników spójnikiem *, np. d*ro derę/i i Utyte *24*. petb deseń i tri '53* itp.

5)    Liczebnik nJo 'sto* odmienia się jak rzeczownik r.n. według deki. I tematu -o- (wzór lito), por. G sg. nta. D sg. Sbtu itd. Pozostałe liczebniki oznaczające setki, tj. 2<W - 900, polegały na połączeniu (zestawieniu) jedności z odpowiednimi formami sUo, por. dard rui *200* (dualis). tri nta *300* (pl), Utyri sita (pl.) '400', pęf* ntb *500* (pę/*-r G pl. ntb) itd.

6)    Liczebnik tysęhi (tysgłta), tysąiti (tytęłts) *1000’ odmienia! się jak rzeczownik deki. III typu miękkiego, por. G sg. mę//ę (tysęitg) itd Dalsze liczebniki od 2000 do 10 000 był>* tworzone prze* połączenie jedności z odpowiednimi formami tytęU (tytęlti), por. d*ci tysełti (tysfiti) *2000\ tn /ysęf/ę (9*pft() *3000*. Ietyti tysgłtg (frspfzę) *4000', pęf* tysgltb (fyspfr*) '5000* itd. Na oznaczenie 10 OW) w trlorach scs. używają pisarze także przenośnie wyrzzu tbma, tj. 'niezliczone mnóatwo*.

Trzeba tu dodać, że grupa li w liczebniku frię/żr (-yfo. -ąii*.    po .stała

z grupy tj: ps. *tysgtji (-?//:. ^tja. -ftja). por. poi. c w tyeięt i ros. i w tytjaia

71