548 549 (2)

Jeżeli przy tym wartość indukcyjnoścl rozproszenia otrzymana z zależności (11.29) jest większa znacznie od wartości indukcyjnoścl rozproszenia otrzymanej na podstawie obliczeń elektrycznych, L_t, to transformator wykonuje się z uzwojeniami naprzemianległymi (rys. 11-1 lb. ll-l?b itd.), tzn.

jedno z uzwojeń dzieli się na połowy i między nimi umieszcza się drugie uzwojenie. Zmniejsza to in-dukcyjność rozproszenia transformatora 3... 4 razy. Po przekonaniu się, że należy stosować uzwojenie naprzemianlegle, sprawdza się ponownie rozmieszczenie uzwojeń oraz oblicza się konstrukcyjną indukcyj-ność rozproszenia.

Rys. 11-17. Obliczanie indukcyjnoścl rozproszenia na podstawie konstrukcyjnych parametrów transformatora

Jeżeli zachodzi konieczność niedużej zmiany indukcyjnoścl rozproszenia transformatora do wartości otrzymanej z obliczeń elektrycznych, to można zmienić grubość izolacji między uzwojeniami lub liczbę zwojów. Przy uzwojeniu naprzemian-leglym uzwojenie dzieli się na nierówne części [L24. str. 316...318].

W transformatorach wyjściowych wzmacniaczy mocy, pracujących w klasie U przy amplitudzie sygnału wejściowego o wartości większej od obliczeniowej wartości maksymalnej w uzwojeniu pierwotnym pojawiają się przepięcia, których wartość może być wielokrotnie większa niż napięcie zasilające. W lampowych stopniach końcowych mocy, w których napięcie źródła zasilania anodowego E_a wynosi kilka kilowoltów i więcej, w celu Zabezpieczenia transformatora od przebicia tymi przepięciami równolegle do połówek uzwojenia pierwotnego przyłącza się zazwyczaj dwa iskierniki. z których każdy ustawia się na (1.5. ..2) E_a.

W tym przypadku każda połowa pierwotnego uzwojenia transformatora powinna wytrzymywać około 2,5 E,. Na dwie warstwy pierwotnego uzwojenia wypadnie w tym przypadku rjapięcie równe 5 fV'sPip, gdzie p,_p — liczba warstw stołowy uzwojenia pierwotnego, s — liczba szeregowo włączonych sekcji, na które jest ona podzielona. To napięcie będzie właśnie maksymalnym napięciem między skrajnymi zwojami sąsiednich uzwojeń. Przyjmując dopuszczalną wartość tego napięcia równą 500 V dla przewodów ze złożoną lub wysokiej jakości izolacją, które wykorzystuje się na uzwojenia takich transformatorów albo też przy istnieniu przekładki izolacyjnej między -warstwami, rozwiązując wynik względem s, otrzymamy wzór na określenie niezbędnej liczby sekcji połowy uzwojenia pierwotneg

(11.30)

Em

100 Ptp

W celu zwiększenia impulsowej wytrzymałości elektrycznej wyjściowych transformatorów mocy, górną warstwę sekcji połączonej z anodą izoluje się zazwyczaj od innych warstw grubszą 'przekładką oraz nawija się jej uzwojenia z odstępami.

I

Po ostatecznym obliczeniu rozmieszczenia uzwojeń transformatora można obliczyć dokładne wartości oporności czytanych jego uzwojeń, określając średnią długość zwoju uzwojenia pierwotnego i wtórnego na podstawie szkicu rozmieszczenia uzwojeń.

Jeżeli liczba zwojów uzwojenia pierwotnego transformatora równa się wartości obliczonej na podstawie wzoru (11.13a), to znaczy jest określona wartością dopuszczalnej indukcji w rdzeniu, oblicza się rzeczywistą indukcyjność uzwojenia pierwotnego transformatora na podstawie wzoru znanego z podstaw elektrotechniki:

i

L.

[H]

(11.31)

do którego wszystkie wymiary podstawia się w centymetrach Rzeczywista wartość indukcyjnoścl uzwojenia pierwotnego będzie większa od otrzymanej z obliczeń elektrycznych. Charakterystykę częstotliwościową stopnia na dolnych częstotliwościach oraz zniekształcenia częstotliwościowe na dolnej częstotliwości roboczej oblicza się w tym przypadku na podstawie wartości L„ obliczonej z wzoru (11.31).

11.1.8. Przykłady obliczeń konstrukcyjnych transformatora

Wykonajmy obliczenie konstrukcyjne transformatora wyjściowego dla tranzystorowego przeciwsobnego końcowego stopnia stacjonarnego wzmacniacza akustycznego o mocy wyjściowej P, = 20 W, pracującego w klasie B.

Dane elektryczne stopnia oraz transformatora są następujące: napięcie zasilania E, = 360 V; amplituda napięcia wyjściowego ramienia U,_mr = = 230 V: oporność czynna ramienia uzwojenia pierwotnego r_ir = 137 Q; oporność czynna uzwojenia wtórnego r. = 0,63 O; sprawność transformatora ijj._f ** 0,87; współczynnik transformacji ramienia n_r = 0,0798; oporność obciążenia ramienia Rj_r = 1810 Q; dolna częstotliwość robocza /</= = 70 Hz; wymagana indukcyjność uzwojenia pierwotnego L,_p = 7 H; dopuszczalna wartość indukcyjnoścl rozproszenia ramienia L_<f = 0.05 H; dynamiczny zakres sygnału D, = 100

Ponieważ transformator Jest przcciwsobny i nie jest magnesowany składową stałą, to na rdzeń stosować możemy stal E310, E330 grubości 0.5 mm, co jest wartością dopuszczalną dla dolnej częstotliwości roboczej 70 Hz. Zgodnie z tabl 11.3 dla transformatora o mocy 20 W przy stali E42. E43 dopuszczalna wartość zmiennej składowej indukcji wynosi na dolnej cz Bmd ^?5t0 Gs; przy stali E310    E330 przyjmiemy wai tość indukcji 1,15

razy większą i wynoszącą 8500 Gs.

549